Đức-Bồ-tát Chánh-Đẳng-Giác kiếp chót chắc chắn sẽ trở thành Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác, cho nên khi đản-sinh ra đời, Đức-Bồ-tát Chánh-Đẳng-Giác có đầy đủ 32 tướng tốt của bậc đại-nhân (mahāpurisalakkhaṇa) và 80 tướng tốt phụ (anubyañjana). Như trong bài kinh Āṭānāṭiyasutta(1) có câu kệ:
1 Bộ Dīghanikāya Pāthikaragga, kinh Āṭānāṭīyasutta.
“Upetā Buddhadhammehi, aṭṭharasāhi nāyakā
Bāttiṃsalakkhaṇūpetā-sītānubyañjanādharā.”
Chư Phật có đầy đủ mười tám đức, Ba mươi hai tướng tốt bậc đại-nhân, Cùng trọn vẹn tám mươi tướng tốt phụ, Chư Phật cao thượng cả thân lẫn tâm. Trong bộ Jinālaṅkāraṭīkā trình bày 80 tướng tốt phụ của Đức-Bồ-tát Chánh-Đẳng-Giác như sau:
1- Bốn ngón tay dài bằng nhau (trừ ngón cái) khít vào nhau, và năm ngón chân dài bằng nhau, khít vào nhau, không có kẽ hở.
2- Ngón tay, ngón chân từ gốc đến đầu thon mềm mại.
3- Ngón tay, ngón chân tròn trịa xinh đẹp.
(3 tướng tốt phụ của ngón tay, ngón chân)
4- Móng tay, móng chân đỏ hồng như ngọc.
5- Móng tay, móng chân cao nhọn hơi cong.
6- Móng tay, móng chân đẹp hoàn toàn.
(3 tướng tốt phụ của móng tay, móng chân)
7- Hai mắt cá bàn chân không lộ rõ.
8- Hai bàn chân, mỗi bàn chân có năm ngón dài bằng nhau.
9- Dáng chân bước đi đẹp, như bước chân của voi chúa.
10- Dáng chân bước đi thu thúc, như sư tử chúa.
11- Dáng chân bước đi khoan thai, như con hạc chúa.
12- Dáng chân bước đi khoan thai, như con bò chúa.
13- Chân phải bắt đầu bước đi trước.
(5 tướng tốt phụ về dáng đi)
14- Hai đầu gối tròn trịa đẹp.
15- Đầy đủ tướng tốt của đàn ông.
16- Lỗ rốn tròn trịa không có nếp nhăn.
17- Lỗ rốn sâu.
18- Lỗ rốn xoay tròn khu ốc bên phải.
(3 tướng tốt phụ của lỗ rốn)
19- Hai cánh tay, hai ống chân thon giống như vòi của con voi.
20- Kim thân trên dưới cân đối xinh đẹp.
21- Toàn kim thân từ trên xuống dưới các bộ phận rất xinh đẹp.
22- Toàn kim thân không có tỳ vết.
23- Kim thân không mập, không gầy, cân đối.
24- Toàn kim thân không có nếp nhăn.
25- Toàn kim thân không có nốt ruồi, tàn nhang v.v…
26- Các bộ phận trong cơ thể trước sau xinh đẹp.
27- Toàn thân có da sạch sẽ trong sáng như vàng ròng.
(9 tướng tốt phụ của thân)
28- Đức-Phật có sức mạnh bằng 10 tỷ con voi khỏe mạnh.
29- Lỗ mũi cao và dài, đầu mũi hơi nhọn.
30- Lợi răng đỏ đậm.
31- Hàm răng sạch sẽ.
32- Hàm răng đều đặn đẹp đẽ.
(2 tướng tốt phụ của hàm răng)
33- Mắt, tai, mũi, lưỡi hoàn toàn trong sáng thanh-tịnh.
34- Bốn cái răng nhọn tròn trịa.
35- Đôi môi hồng đỏ (như màu đỏ lúc rạng đông).
36- Miệng rộng.
37- Hai lòng bàn tay có chỉ tay sâu đậm rõ ràng.
38- Chỉ tay dài.
39- Chỉ tay ngay thẳng.
40- Đường chỉ tay đẹp.
(4 tướng tốt phụ của bàn tay)
41- Toàn thân phát ra ánh sáng độ một sải.
42- Đôi má đầy đặn.
43- Đôi mắt dài và rộng.
44- Đôi mắt bên trong có năm màu (xanh, vàng, đỏ, trắng và xám).
(2 tướng tốt phụ của đôi mắt)
45- Lưỡi hồng mềm mỏng.
46- Đôi lỗ tai có trái tai dài.
47- Những dây thần kinh không gút mắc.
48- Những dây thần kinh chìm sâu.
49- Cái đầu đẹp tròn trịa.
50- Vầng trán rộng cao đẹp.
51- Đôi lông mày cong tự nhiên.
52- Đôi lông mày hình dáng đẹp.
53- Lông mày mềm mại.
54- Lông mày từ đầu đến đuôi cong tự nhiên.
55- Lông mày lớn đẹp.
56- Lông mày dài.
(6 tướng tốt phụ của lông mày)
57- Kim thân trẻ trung tuyệt vời (không lúc nào thấy già).
58- Kim thân mát mẻ tuyệt vời.
59- Kim thân luôn luôn tỏa ra ánh sáng tuyệt vời.
60- Kim thân hoàn toàn sạch sẽ, không có dơ bẩn.
61- Kim thân mềm mại.
62- Kim thân trơn tru xinh đẹp.
63- Kim thân có mùi thơm.
(7 tướng tốt phụ của kim thân)
64- Lông đều đặn.
65- Lông mềm mại.
66- Sợi lông uốn cong xoay bên phải.
67- Lông có màu xanh như bích ngọc.
68- Sợi lông tròn.
69- Sợi lông bóng láng.
(6 tướng tốt phụ của sợi lông)
70- Hơi thở ra, hơi thở vào vô cùng vi-tế.
71- Miệng có mùi thơm tho (1)
1 Lắng nghe chánh-pháp rồi tán dương ca tụng Sādhu! Lành thay! sẽ có quả báu miệng có mùi thơm.
72- Tóc có màu xanh đen.
73- Tóc xoắn khu ốc bên phải.
74- Tóc hình dáng đẹp tự nhiên.
75- Tóc mềm mại.
76- Tóc không rối.
77- Tóc đều đặn.
78- Tóc bóng láng.
(7 tướng tốt phụ của sợi tóc)
79- Trên đỉnh đầu tóc có mùi thơm tho.
80- Trên đỉnh đầu phát ra tia hào quang.
Đó là 80 tướng tốt phụ của Đức-Bồ-tát Chánh-Đẳng- Giác kiếp chót chắc chắn sẽ trở thành Đức-Phật Chánh- Đẳng-Giác.
Trích: Tam Bảo – Tỳ Khưu Hộ Pháp
