Abhidhammabhājanīyam: Phân tích theo Vi Diệu Pháp

PHẬT GIÁO NGUYÊN THUỶ - THERAVĀDA
ABHIDHAMMAPIṬAKA - TẠNG DIỆU PHÁP

VIBHAṄGA
BỘ PHÂN TÍCH

Dịch giả:
Ðại Trưởng Lão Tịnh Sự
Santakicca Mahā Thera

 

PHÂN TÍCH THEO VI DIỆU PHÁP (ABHIDHAMMABHĀJANĪYAM)

[750] BỐN VÔ LƯỢNG LÀ TỪ, BI, HỶ, XẢ.

THIỀN THIỆN TỪ THEO BỐN BẬC

[751] Ở ÐÂY, THẾ NÀO LÀ TỪ?

Nơi đây, khi nào vị tỳ khưu tu tập con đường để đạt đến Sắc giới... (trùng)... chứng và trú Sơ thiền... (trùng)... do ly dục câu hành từ tâm. Trong khi ấy có sự từ hòa, sự mát mẻ từ tâm giải thoát; đây gọi là từ, các pháp còn lại là tương ưng từ.

Ở ÐÂY, THẾ NÀO LÀ TỪ?

Nơi đây, khi nào vị tỳ khưu tu tập con đường để đạt đến Sắc giới... (trùng)... chứng và trú Nhị thiền... (trùng)... do vắng lặng tầm tứ câu hành từ tâm. Trong khi ấy có sự từ hòa, sự mát mẻ, thái độ mát mẻ, từ tâm giải thoát; đây gọi là từ, các pháp còn lại là tương ưng từ.

Ở ÐÂY, THẾ NÀO LÀ TỪ?

Nơi đây, khi nào vị tỳ khưu tu tập con đường để đạt đến Sắc giới... (trùng)... chứng và trú Tam thiền... (trùng)... do ly hỷ, câu hành từ. Trong khi ấy có sự từ hòa, sự mát mẻ, thái độ mát mẻ, từ tâm giải thoát. Ðây gọi là từ, các pháp còn lại là tương ưng từ.

THIỀN THIỆN TỪ THEO NĂM BẬC

Nơi đây, khi nào vị tỳ khưu tu tập con đường để đạt đến Sắc giới chứng và trú Sơ thiền... (trùng)... do ly dục, câu hành từ. Trong khi ấy có sự từ hòa, mát mẻ, thái độ mát mẻ, từ tâm giải thoát. Ðây gọi là từ; các pháp còn lại là tương ưng từ.

Nơi đây, khi nào vị tỳ khưu tu tập con đường để đạt đến Sắc giới, chứng và trú Nhị thiền, vô tầm vô tứ, trạng thái hỷ lạc do viễn ly sanh, câu hành từ. Trong khi ấy có sự từ hòa, sự mát mẻ, thái độ mát mẻ từ tâm giải thoát. Ðây gọi là từ, các pháp còn lại là tương ưng từ.

Nơi đây, khi nào vị tỳ khưu tu tập con đường để đạt đến Sắc giới, chứng và trú tam thiền... (trùng)... vắng lặng tầm tứ, câu hành từ. Trong khi ấy có sự từ hòa, sự mát mẻ, thái độ mát mẻ, từ tâm giải thoát. Ðây gọi là từ, các pháp còn lại là tương ưng từ.

Nơi đây, khi nào vị tỳ khưu tu tập con đường để đạt đến Sắc giới, chứng và trú Tứ thiền... (trùng)... do ly hỷ, câu hành từ. Trong khi ấy có sự từ hòa, sự mát mẻ, thái độ mát mẻ, từ tâm giải thoát. Ðây gọi là từ, các pháp còn lại là tương ưng từ.

THIỀN THIỆN BI THEO BỐN BẬC

[752] Ở ÐÂY, THẾ NÀO LÀ BI?

Nơi đây, khi nào vị tỳ khưu tu tập con đường để đạt đến Sắc giới, chứng và trú Sơ thiền... (trùng)... do các dục... câu hành bi. Trong khi ấy có sự bi mẫn, sự lân mẫn, thái độ xót thương, bi tâm giải thoát. Ðây gọi là bi; các pháp còn lại là tương ưng bi.

Ở ÐÂY, THẾ NÀO LÀ BI?

Nơi đây, khi nào vị tỳ khưu tu tập con đường để đạt đến Sắc giới, chứng và trú Nhị thiền... (trùng)... do vắng lặng tầm tứ, câu hành bi. Trong khi ấy có sự bi mẫn, sự lân mẫn, thái độ xót thương, bi tâm giải thoát. Ðây gọi là bi, các pháp còn lại là tương ưng bi.

Ở ÐÂY, THẾ NÀO LÀ BI?

Nơi đây, khi nào vị tỳ khưu tu tập con đường để đạt đến Sắc giới, chứng và trú Tam thiền... (trùng)... do ly hỷ, câu hành bi. Trong khi ấy có sự bi mẫn, sự lân mẫn, thái độ xót thương, bi tâm giải thoát. Ðây gọi là bi, các pháp còn lại là tương ưng bi.

THIỀN THIỆN BI THEO NĂM BẬC

Nơi đây, khi nào vị tỳ khưu tu tập con đường để đạt đến Sắc giới, chứng và trú Sơ thiền... (trùng)... do ly các dục, câu hành bi. Trong khi ấy có sự bi mẫn, sự lân mẫn, thái độ xót thương, bi tâm giải thoát. Ðây gọi là bi, các pháp còn lại là tương ưng bi.

Nơi đây, khi nào vị tỳ khưu tu tập con đường để đạt đến Sắc giới, chứng và trú nhị thiền vô tầm hữu tứ, trạng thái hỷ lạc do viễn ly sanh, câu hành bi. Trong khi ấy có sự bi mẫn, sự lân mẫn, thái độ xót thương, bi tâm giải thoát. Ðây gọi là bi, các pháp còn lại là tương ưng bi.

Nơi đây, khi nào vị tỳ khưu tu tập con đường để đạt đến Sắc giới, chứng và trú tam thiền... (trùng)... do vắng lặng tầm tứ, câu hành bi. Trong khi ấy có sự bi mẫn, sự lân mẫn, thái độ xót thương, bi tâm giải thoát. Ðây gọi là bi, các pháp còn lại là tương ưng bi.

Nơi đây, khi nào vị tỳ khưu tu tập con đường để đạt đến Sắc giới, chứng và trú Tứ thiền... (trùng)... do ly hỷ câu hành bi. Trong khi ấy có sự bi mẫn, sự lân mẫn, thái độ xót thương, bi tâm giải thoát. Ðây gọi là bi, các pháp còn lại là tương ưng bi.

THIỀN THIỆN TÙY HỶ THEO BỐN BẬC

[753] Ở ÐÂY, THẾ NÀO LÀ HỶ?

Nơi đây, khi nào vị tỳ khưu tu tập con đường để đạt đến Sắc giới, chứng và trú Sơ thiền... (trùng)... do ly các dục... câu hành tùy hỷ. Trong khi ấy có sự vui vẻ, sự tùy hỷ, thái độ tùy hỷ, hỷ tâm giải thoát. Ðây gọi là tùy hỷ, các pháp còn lại là tương ưng tùy hỷ.

Ở ÐÂY, THẾ NÀO LÀ TÙY HỶ?

Nơi đây, khi nào vị tỳ khưu tu tập con đường để đạt đến Sắc giới, chứng và trú Nhị thiền... (trùng)... do vắng lặng tầm tứ, câu hành tùy hỷ. Trong khi ấy có sự vui vẻ, sự tùy hỷ, thái độ tùy hỷ, hỷ tâm giải thoát. Ðây gọi là tùy hỷ, các pháp còn lại là tương ưng tùy hỷ.

Ở ÐÂY, THẾ NÀO LÀ TÙY HỶ?

Nơi đây, khi nào vị tỳ khưu tu tập con đường để đạt đến Sắc giới, chứng và trú Tam thiền... (trùng)... do ly hỷ (pīti), câu hành tùy hỷ (muditā). Trong khi ấy có sự vui vẻ, sự tùy hỷ, thái độ tùy hỷ, hỷ tâm giải thoát. Ðây gọi là hỷ, các pháp còn lại là tương ưng tùy hỷ.

THIỀN THIỆN TÙY HỶ THEO NĂM BẬC

Nơi đây, khi nào vị tỳ khưu tu tập con đường để đạt đến Sắc giới, chứng và trú Sơ thiền... (trùng)... do ly các dục... câu hành tùy hỷ. Trong khi ấy có sự vui vẻ, sự tùy hỷ, thái độ tùy hỷ, hỷ tâm giải thoát. Ðây gọi là tùy hỷ, các pháp còn lại là tương ưng tùy hỷ.

Nơi đây, khi nào vị tỳ khưu tu tập con đường để đạt đến Sắc giới, chứng và trú Sơ thiền... (trùng)... do ly các dục... câu hành tùy hỷ. Trong khi ấy có sự vui vẻ, sự tùy hỷ, thái độ tùy hỷ, hỷ tâm giải thoát. Ðây gọi là tùy hỷ, các pháp còn lại là tương ưng tùy hỷ.

Nơi đây, khi nào vị tỳ khưu tu tập con đường để đạt đến Sắc giới, chứng và trú Nhị thiền, vô tầm hữu tứ trạng thái hỷ lạc do viễn ly sanh, câu hành tùy hỷ. Trong khi ấy có sự vui vẻ, sự tùy hỷ, thái độ tùy hỷ, hỷ tâm giải thoát. Ðây gọi là tùy hỷ, các pháp còn lại là tương ưng tùy hỷ.

Nơi đây, khi nào vị tỳ khưu tu tập con đường để đạt đến Sắc giới, chứng và trú Tam thiền... (trùng)... do vắng lặng tầm tứ, câu hành tùy hỷ. Trong khi ấy có sự vui vẻ, sự tùy hỷ, thái độ tùy hỷ, hỷ tâm giải thoát. Ðây gọi là tùy hỷ, các pháp còn lại là tương ưng tùy hỷ.

Nơi đây, khi nào vị tỳ khưu tu tập con đường để đạt đến Sắc giới, chứng và trú Tứ thiền... (trùng)... do ly hỷ, câu hành tùy hỷ. Trong khi ấy có sự vui vẻ, sự tùy hỷ, thái độ tùy hỷ, hỷ tâm giải thoát. Ðây gọi là tùy hỷ, các pháp còn lại là tương ưng tùy hỷ.

THIỀN THIỆN XẢ

[754] Ở ÐÂY, THẾ NÀO LÀ XẢ?

Nơi đây, khi nào vị tỳ khưu tu tập con đường để đạt đến Sắc giới, chứng và trú Tứ thiền... (trùng)... do đoạn trừ lạc, câu hành xả. Trong khi ấy có sự thản nhiên, sự bình thản, xả tâm giải thoát. Ðây gọi là xả, các pháp còn lại là tương ưng xả.

[755] BỐN VÔ LƯỢNG TÂM LÀ TỪ, BI, HỶ, XẢ

Thiền dị thục từ theo bốn và năm bậc.

[756] Ở ÐÂY, THẾ NÀO LÀ TỪ?

Nơi đây, khi nào vị tỳ khưu tu tập con đường để đạt đến Sắc giới, chứng và trú Sơ thiền... (trùng)... do ly các dục... câu hành từ. Trong khi ấy có xúc... (trùng)... có bất phóng dật. Ðây là các pháp thiện. Do sự tạo tác tích lũy nghiệp thiện sắc giới đó, bậc chứng và trú Sơ thiền... (trùng)... do ly các dục câu hành từ, thành tựu quả. Trong khi ấy, có sự từ hòa, sự mát mẻ, thái độ mát mẻ, từ tâm giải thoát. Ðây gọi là từ, các pháp còn lại là tương ưng từ.

Ở ÐÂY, THẾ NÀO LÀ TỪ?

Nơi đây, khi nào vị tỳ khưu tu tập con đường để đạt đến Sắc giới, chứng và trú nhị thiền... (trùng)... do vắng lặng tầm tứ, câu hành từ. Trong khi ấy có xúc... (trùng)... có bất phóng dật. Ðây gọi là pháp thiện. Do sự tạo tác tích lũy nghiệp thiện đó, bậc chứng và trú nhị thiền... (trùng)... do vắng lặng tầm tứ... tam thiền... (trùng)... Sơ thiền... (trùng)... tứ thiền... (trùng)... câu hành từ, thành tựu quả. Trong khi ấy, có sự từ hòa, sự mát mẻ, thái độ mát mẻ, từ tâm giải thoát. Ðây gọi là từ, các pháp còn lại là tương ưng từ.

THIỀN DỊ THỤC BI THEO BỐN VÀ NĂM BẬC

[757] Ở ÐÂY, THẾ NÀO LÀ BI?

Nơi đây, khi nào vị tỳ khưu tu tập con đường để đạt đến Sắc giới, chứng và trú Sơ thiền... (trùng)... do ly các dục... câu hành bi. Trong khi ấy có xúc... (trùng)... có bất phóng dật. Ðây là các pháp thiện. Do sự tạo tác tích lũy thiện nghiệp Sắc giới đó, bậc chứng và trú Sơ thiền... (trùng)... do ly các dục, câu hành bi, thành tựu quả. Trong khi ấy có sự bi mẫn, sự lân mẫn, thái độ xót thương, bi tâm giải thoát. Ðây gọi là bi, các pháp còn lại là tương ưng bi.

Ở ÐÂY, THẾ NÀO LÀ BI?

Nơi đây, khi nào vị tỳ khưu tu tập con đường để đạt đến Sắc giới, chứng và trú Nhị thiền... (trùng)... do vắng lặng tầm tứ, câu hành bi. Trong khi ấy có xúc... (trùng)... có bất phóng dật. Ðây là các pháp thiện. Do sự tạo tác tích lũy thiện nghiệp Sắc giới đó, bậc chứng và trú Nhị thiền... (trùng)... do vắng lặng tầm tứ... Tam thiền... (trùng)... Sơ thiền... (trùng)... Tứ thiền... (trùng)... câu hành bi, thành tựu quả. Trong khi ấy có sự bi mẫn, sự lân mẫn, thái độ xót thương, bi tâm giải thoát. Ðây gọi là bi, các pháp còn lại là tương ưng bi.

THIỀN DỊ THỤC HỶ THEO BỐN VÀ NĂM BẬC

[758] Ở ÐÂY, THẾ NÀO LÀ TÙY HỶ?

Nơi đây, khi nào vị tỳ khưu tu tập con đường để đạt đến Sắc giới, chứng và trú Sơ thiền... (trùng)... do ly các dục, câu hành tùy hỷ, trong khi ấy có xúc... (trùng)... có bất phóng dật. Ðây là các pháp thiện. Do sự tạo tác tích lũy nghiệp thiện Sắc giới đó, bậc chứng và trú Sơ thiền... (trùng)... do ly các dục, câu hành tùy hỷ, thành tựu quả. Trong khi ấy có sự vui vẻ, sự tùy hỷ, thái độ tùy hỷ, hỷ tâm giải thoát. Ðây gọi là tùy hỷ, các pháp còn lại là tương ưng tùy hỷ.

Ở ÐÂY, THẾ NÀO LÀ TÙY HỶ?

Nơi đây, khi nào vị tỳ khưu tu tập con đường để đạt đến Sắc giới, chứng và trú nhị thiền... (trùng)... do vắng lặng tầm tứ, câu hành tùy hỷ. Trong khi ấy có xúc... (trùng)... có bất phóng dật. Ðây là các pháp thiện. Do sự tạo tác tích lũy nghiệp thiện Sắc giới đó, bậc chứng và trú Nhị thiền... (trùng)... do vắng lặng tầm tứ... tam thiền... (trùng)... sơ thiền... (trùng)... tứ thiền... (trùng)... câu hành tùy hỷ, thành tựu quả. Trong khi ấy có sự vui vẻ, sự tùy hỷ, thái độ tùy hỷ, hỷ tâm giải thoát. Ðây gọi là tùy hỷ, các pháp còn lại là tương ưng tùy hỷ.

THIỀN DỊ THỤC XẢ

[759] Ở ÐÂY, THẾ NÀO LÀ XẢ?

Nơi đây, khi nào vị tỳ khưu tu tập con đường để đạt đến Sắc giới, chứng và trú Tứ thiền... (trùng)... do đoạn trừ lạc, câu hành xả; trong khi ấy có xúc... (trùng)... có bất phóng dật. Ðây là các pháp thiện. Do sự tạo tác tích lũy nghiệp thiện Sắc giới đó, bậc chứng và trú Tứ thiền... (trùng)... do đoạn trừ lạc, câu hành xả, thành tựu quả. Trong khi ấy có sự thản nhiên, sự bình thản, thái độ bình thản, xả tâm giải thoát. Ðây gọi là xả, các pháp còn lại là tương ưng xả.

[760] BỐN VÔ LƯỢNG TÂM LÀ: TỪ, BI, HỶ, XẢ.

Thiền Tố từ theo bốn bậc và năm bậc.

[761] Ở ÐÂY, THẾ NÀO LÀ TỪ?

Nơi đây, khi nào vị tỳ khưu tu tập Thiền Tố Sắc giới phi thiện phi bất thiện, phi nghiệp quả, hiện tại lạc trú, chứng và trú Sơ thiền... (trùng)... do ly các dục, câu hành từ. Trong khi ấy có sự từ hòa, sự mát mẻ, thái độ mát mẻ, từ tâm giải thoát. Ðây gọi là từ, các pháp còn lại là tương ưng từ.

Ở ÐÂY, THẾ NÀO LÀ TỪ?

Nơi đây, khi nào vị tỳ khưu tu tập Thiền Tố Sắc giới, phi thiện phi bất thiện, phi nghiệp quả, hiện tại lạc trú, chứng và trú nhị thiền... (trùng)... do vắng lặng tầm tứ... Tam thiền... (trùng)... Sơ thiền... (trùng)... Tứ thiền... (trùng)... câu hành từ, trong khi ấy có sự từ hòa, sự mát mẻ, thái độ mát mẻ, từ tâm giải thoát. Ðây gọi là từ, các pháp còn lại là tương ưng từ.

THIỀN TỐ BI

Ở ÐÂY, THẾ NÀO LÀ BI?

... (trùng)...

THIỀN TỐ TÙY HỶ?

... (trùng)...

THIỀN TỐ XẢ.

Ở ÐÂY, THẾ NÀO LÀ XẢ?

Nơi đây, khi nào vị tỳ khưu tu tập Thiền Tố Sắc giới, phi thiện phi bất thiện, phi nghiệp quả, hiện tại lạc trú, chứng và trú Tứ thiền... (trùng)... do sự đoạn trừ lạc, câu hành xả. Trong khi ấy có sự thản nhiên, sự bình thản, thái độ bình thản, xả tâm giải thoát. Ðây gọi là xả, các pháp còn lại là tương ưng xả.

DỨT PHẦN PHÂN TÍCH THEO VI DIỆU PHÁP