Bậc Thánh Thanh văn giác (Sāvakabuddha)

PHẬT GIÁO NGUYÊN THỦY
THERAVĀDA

NỀN TẢNG PHẬT GIÁO
(MŪLABUDDHASĀSANA)

QUYỂN I

TAM BẢO
(RATANATTAYA)

Tỳ khưu Hộ Pháp
(Dhammarakkhita Bhikkhu)

 

BẬC THÁNH THANH-VĂN-GIÁC (SĀVAKABUDDHA) 

Bậc Thánh Thanh-văn-giác là bậc Thánh Thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác, đã lắng nghe chánh-pháp trực tiếp từ Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác, hoặc từ các hàng Thánh Thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác, rồi thực hành đúng theo pháp-hành thiền-tuệ, dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế y theo Đức-Phật, chứng đắc 4 Thánh-đạo, 4 Thánh-quả, Niết- bàn, diệt tận được mọi tham-ái, mọi phiền-não, trở thành 4 bậc Thánh Thanh-văn-giác đệ-tử của Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác. 

Thánh Thanh-văn-giác có 3 hạng: 

1- Bậc Thánh Tối-thượng thanh-văn-giác.

2- Bậc Thánh Đại-thanh-văn-giác. 

3- Bậc Thánh Thanh-văn-giác hạng thường. 

BẬC THÁNH TỐI-THƯỢNG THANH-VĂN-GIÁC (AGGASĀVAKA) 

Bậc Thánh Tối-thượng thanh-văn-giác (Aggasāvaka) là bậc Thánh đệ nhất trong hàng Thánh thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác, do Ngài đã từng phát nguyện và đã được Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác quá-khứ thọ ký. 

Mỗi Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác chỉ có 2 bậc Thánh Tối-thượng thanh-văn-giác mà thôi. 

- Bậc Thánh Tối-thượng thanh-văn-giác bên phải có trí-tuệ bậc nhất trong các hàng Thánh thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác. 

- Bậc Thánh Tối-thượng thanh-văn-giác bên trái có phép-thần-thông bậc nhất trong các hàng Thánh thanh- văn đệ-tử của Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác. 

Để trở thành bậc Thánh Tối-thượng thanh-văn-giác, thì vị bồ-tát Tối-thượng thanh-văn-giác (Aggasāvaka- bodhisatta) (1) cần phải phát nguyện muốn trở thành bậc Thánh Tối-thượng thanh-văn-giác bên phải có trí-tuệ bậc nhất hoặc bên trái có phép-thần-thông bậc nhất, rồi được Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác thọ ký xác định thời gian sẽ là vị Thánh Tối-thượng thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác nào trong thời vị-lai. 

Sau khi được Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác thọ ký xong, vị bồ-tát ấy trở thành vị bồ-tát Tối-thượng thanh- văn-giác và cần phải thực hành đầy đủ trọn vẹn 10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc hạ trong suốt thời gian 1 a- tăng-kỳ (2) và 100 ngàn đại-kiếp trái đất. 

Đến thời-kỳ Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác ấy xuất hiện trên thế gian, vị bồ-tát Tối-thượng thanh-văn-giác ấy chắc chắn trực tiếp đến hầu Đức-Phật Chánh-Đẳng- Giác ấy, lắng nghe chánh-pháp từ kim ngôn của Đức- Phật ấy, rồi thực hành pháp-hành thiền-tuệ dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế y theo Đức-Phật ấy, 

chứng đắc 4 Thánh-đạo, 4 Thánh-quả, Niết-bàn, diệt tận được mọi tham-ái, mọi phiền-não không còn dư sót, trở thành bậc Thánh A-ra-hán, gọi là bậc Thánh Tối-thượng thanh-văn-giác đúng theo ý nguyện mà tiền-kiếp của vị bồ-tát ấy đã phát nguyện và đúng như Đức-Phật quá- khứ đã thọ ký. 

Đức-Phật Gotama có 2 vị Thánh Tối-thượng thanh- văn-giác là: 

- Ngài Đại-Trưởng-lão Sāriputta bên phải có trí-tuệ bậc nhất trong các hàng Thánh thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật Gotama. 

- Ngài Đại-Trưởng-lão Mahāmoggallāna bên trái có phép-thần-thông bậc nhất trong các hàng Thánh thanh- văn đệ-tử của Đức-Phật Gotama. 

BẬC THÁNH ĐẠI-THANH-VĂN-GIÁC (MAHĀSĀVAKA) 

Bậc Thánh Đại-thanh-văn-giác là bậc Thánh có đức- hạnh đặc biệt xuất sắc nhất trong các hàng Thánh Thanh- văn đệ-tử của Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác. 

Để trở thành bậc Thánh Đại-thanh-văn-giác, thì mỗi vị Bồ-tát thanh-văn-giác cần phải phát nguyện muốn trở thành bậc Thánh Đại-thanh-văn-giác có đức-hạnh nào đặc biệt xuất sắc nhất trong hàng Thánh thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác trong thời vị-lai. 

Khi vị Bồ-tát thanh-văn-giác được Đức-Phật Chánh- Đẳng-Giác thọ ký xác định thời gian và sẽ là vị Thánh Đại-thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác nào trong thời vị-lai. 

Sau khi được Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác thọ ký xong vị Bồ-tát ấy trở thành vị Bồ-tát Đại-thanh-văn-giác (mahāsāvakabodhisatta), rồi cần phải thực hành đầy đủ trọn vẹn 10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc hạ trong suốt thời gian 100 ngàn đại-kiếp trái đất. 

Đến thời-kỳ Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác ấy xuất hiện trên thế gian, vị bồ-tát Đại-thanh-văn-giác ấy chắc chắn trực tiếp đến hầu Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác ấy, lắng nghe chánh-pháp của Đức-Phật ấy, rồi thực hành pháp-hành thiền-tuệ, dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế y theo Đức-Phật ấy, chứng đắc 4 Thánh-đạo, 4 Thánh-quả, Niết-bàn, diệt tận được mọi tham-ái, mọi phiền-não không còn dư sót, trở thành bậc Thánh A-ra- hán gọi là bậc Thánh Đại-thanh-văn-giác đúng theo ý nguyện mà tiền-kiếp của vị Bồ-tát ấy đã phát nguyện và đúng như Đức-Phật quá-khứ đã thọ ký. 

Đức-Phật Gotama có 80 vị Thánh Đại-thanh-văn- giác, trong số ấy có 41 vị Thánh Đại-thanh-văn-giác mà mỗi Vị có mỗi đức-hạnh đặc biệt xuất sắc nhất trong các hàng Thánh Thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật Gotama. 

BẬC THÁNH THANH-VĂN-GIÁC HẠNG THƯỜNG (PAKATISĀVAKA) 

Bậc Thánh thanh-văn-giác hạng thường là bậc Thánh Thanh-văn-giác không có đức-hạnh nào đặc biệt xuất sắc trong các hàng Thánh Thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác. 

Để trở thành bậc Thánh thanh-văn-giác hạng thường này, thì vị Bồ-tát thanh-văn-giác hạng thường (pakati- sāvakabodhisatta) ấy cần phải thực hành đầy đủ 10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc hạ trong suốt thời gian dưới 100 ngàn đại-kiếp trái đất (con số thời gian này không nhất định). 

Trong thời-kỳ Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác còn hiện hữu trên thế gian, hoặc Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác đã tịch diệt Niết-bàn rồi, nhưng giáo-pháp của Đức-Phật vẫn còn lưu truyền trên thế gian, vị Bồ-tát thanh-văn- giác hạng thường đến hầu chư Thánh thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật, lắng nghe chánh-pháp của Đức-Phật, rồi thực hành pháp-hành thiền-tuệ dẫn đến chứng ngộ chân- lý tứ Thánh-đế y theo Đức-Phật, chứng đắc Thánh-đạo, Thánh-quả: 

- Có số chứng đắc Nhập-lưu Thánh-đạo, Nhập-lưu Thánh-quả, Niết-bàn, diệt tận được 2 loại phiền-não là tà-kiến và hoài-nghi, trở thành bậc Thánh Nhập-lưu. 

- Có số chứng đắc đến Nhất-lai Thánh-đạo, Nhất-lai Thánh-quả, Niết-bàn, diệt tận được 1 loại phiền-não là sân loại thô, trở thành bậc Thánh Nhất-lai. 

- Có số chứng đắc đến Bất-lai Thánh-đạo, Bất-lai Thánh-quả, Niết-bàn, diệt tận được 1 loại phiền-não là sân loại vi-tế, trở thành bậc Thánh Bất-lai. 

- Có số chứng đắc đến A-ra-hán Thánh-đạo, A-ra- hán Thánh-quả, Niết-bàn, diệt tận được 7 loại phiền-não còn lại là tham, si, ngã-mạn, phóng-tâm, buồn-chán, không biết hổ-thẹn tội-lỗi, không biết ghê-sợ tội-lỗi không còn dư sót, trở thành bậc Thánh A-ra-hán cao thượng. 

Vị Bồ-tát thanh-văn-giác trở thành bậc Thánh-nhân nào hoàn toàn tùy thuộc vào năng lực của 10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc hạ và 5 pháp-chủ (indriya): tín pháp-chủ, tấn pháp-chủ, niệm pháp-chủ, định pháp-chủ, tuệ pháp- chủ của mỗi vị Bồ-tát thanh-văn-giác. 

Như vậy, Buddha có nghĩa là giác ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, có 3 bậc giác ngộ là: 

- Sammāsambuddha: Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác. 

- Paccekabuddha: Đức-Phật Độc-Giác. 

- Sāvakabuddha: Bậc Thánh thanh-văn-Giác là đệ-tử của Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác. 

(Xong phần Đức-Phật.) 

-oo0oo-

(1) Tìm hiểu quyển VI, VII, VIII: Pháp-Hạnh Ba-La-Mật, cùng soạn-giả. 

(2) A-tăng-kỳ thời gian không thể đếm bằng số. Đại-kiếp trái đất trải qua 4 a-tăng-kỳ thành - trụ - hoại - không.