Bằng hữu thuyết (Mittakatha)

Trở về Trang kế

PHẬT GIÁO NGUYÊN THỦY VIỆT NAM THERAVĀDA
---

GIẢI VỀ BẠN

(MITTAKATHĀ)

Tác giả

HÒA THƯỢNG GIỚI NGHIÊM

(THITASĪLO)

---
XUẤT BẢN NĂM 1974

Lễ bái tam bảo ‒ Namatthu ratanattayassa

---

BẰNG HỮU THUYẾT (MITTAKATHA)

Lòng từ bi là đức tánh làm cho kết bạn với nhau được.

Nhân loại sanh trong thế gian nầy có sự liên quan mật thiết với nhau; như cha, mẹ, con, chồng, vợ, thầy, trò, chủ, tớ, bằng hữu với nhau... Theo lẽ thường, họ cùng sanh lên để giúp đỡ cứu hộ lẫn nhau cho có sự an vui tiến hóa, theo phẩm vị tương quan với nhau. Nhưng nếu tùy năng lực của sự cấu sanh thì có quả báo không đầy đủ để thọ hưởng sự an vui tiến hóa, cho đồng đều nhau luôn khi, bởi theo chúng ta đã từng thấy rõ, có khi cha mẹ và con từ bỏ nhau, trở thành quân thù kẻ nghịch, kiếm chuyện phá hoại lẫn nhau. Bởi cớ ấy, người đời cần phải nương pháp có đức tánh, tức là “tâm từ bi” mong điều tốt cho nhau để làm trợ nhân giúp thêm một bậc nữa, cũng là pháp để keo khắn tâm của người đã dính líu do những phẩm vị trên cho liên hiệp thân mật cùng nhau, mới kết quả tốt đẹp; tức là sự hộ trì cứu độ nhau được đầy đủ.

Thật vậy, nhân loại trong hoàn vũ nầy có liên quan với nhau, không nói là phẩm vị nào, như cha mẹ và các con chồng và vợ, thầy và trò, chủ và tớ... cũng phải làm bạn với nhau cả, thì sự liên quan của những phẩm vị ấy mới được tiến triển một cách vinh hạnh. Nếu không thể, sẽ trở thành kẻ nghịch với nhau vậy.

Thế thì nhân khiến cho con người có sự thương yêu lẫn nhau phải nhờ cái chi?

Do nhờ tâm từ (Mettā) mong sự lành cho nhau. Bởi tâm từ là đức tánh tốt quan trọng, giống như nước hàn hoặc giống như nhựa, dùng để hàn những người liên quan với nhau cho thành hữu nghị chặt thêm lên nữa.

Không những thế, dù cho người dưng kẻ lạ, không phải máu thị tông môn với nhau hẳn, song cũng nhờ đức tánh (Mettā) nầy có thể keo khắn kết bằng hữu với nhau được, và cần phải mật thiết với bốn hạng bạn sau đây:

BỐN HẠNG BẰNG HỮU (MITTA)

Tiếng MITTA dịch là bằng hữu hoặc bạn, không phải chỉ để gọi đặc biệt những người đã có tâm từ bi trân trọng nhau, tùy theo các phẩm vị đã lâu năm thôi đâu, dù kẻ lữ thương mà họ chỉ gặp nhau chốc lát giữa khoảng đường họ cũng biết làm bạn với nhau trong khi đi đường cho đặng sự hy vọng nương cậy ấm áp trong lòng. Hoặc những phước thiện mà họ đã vun bồi sẵn trong tâm để làm nơi nương nhờ trong ngày vị lai, cũng được gọi là bạn vậy.

Ý nghĩa đúng như lời Phật thuyết trong Saṃyutta Nikāya nơi đoạn Devatā saṃyutta như vầy:

Sattho pasavato mittaṃ,
Mātā mittaṃ sake ghare
Sahāyo aṭṭhajātassa
Hoti mittaṃ punappunaṃ,
Sayaṃkatāni puññāni
Taṃ mittaṃ saṃparāyikaṃ

Nghĩa là:

“Người lữ thương là bạn của kẻ đường xa
Bà mẹ là bạn của trong nhà mình
Bằng hữu là bạn của người hữu sự hằng phát sanh,
Những phước báu mà họ đã tạo trử là bạn dính theo trong ngày vị lai”

Ý nghĩa của Phật ngôn trên đây sẽ nói rõ như vầy: tất cả tầng lớp trong nhân loại đều cần phải có bạn lành, đến đổi người lữ thương không từng quen biết nhau, cũng kể là bạn của người lữ hành được.

Người được kêu là bạn có nhiều hạng, song trong kệ ngôn nầy Đức Thế Tôn chỉ thuyết 4 hạng như trên đã nói.

Tiếp theo đây sẽ giải rộng 4 hạng bằng hữu ấy như vầy:

Trang Website được thành lập và quản lý bởi các cận sự nam, cận sự nữ trong Phật Giáo. Mục đích nhằm lưu trữ, số hoá kinh sách và tài liệu Phật Giáo Nguyên Thuỷ - Theravāda.

Chi tiết

Bằng hữu thuyết (Mittakatha)

Từ điển Pali

Tạng Luật

Tạng Kinh

Vi Diệu Pháp

Giảng Pháp

Học Thiền Vipassanā

Lý Thuyết Vipassanā

Soạn / Dịch Giả

Phật Học Căn Bản

Sử Liệu Phật Giáo

Vấn Đáp Phật Pháp

Góc Nhìn

Cổ Ngữ Pāli

Bậc Trưởng Lão

Mục Khác

Đăng Ký Thành Viên

Kinh Tụng

Lớp Phật Pháp

Lời Ngỏ

Góc Sáng Tác