104. Vấn: Vì sao tà kiến có tội nặng hơn hết nếu chỉ có hiểu sai, bấy nhiêu thôi?
Đáp: Tà kiến có tội nặng hơn hết là vì các nghiệp dữ khác, nếu phạm cũng còn có thể làm phước được, về phần tà kiến hiểu thấy rằng phước, tội không có, thì có ai làm phước được, chỉ làm tội thôi, chết rồi phải đọa vào không gian địa ngục nữa (lokantaranaraka), nên nói là có tội nặng hơn hết, như đã giải.
105. Vấn: Làm nghiệp thân như sát sanh; làm nghiệp khẩu như nói dối. Cả hai nghiệp ấy có thể cho là nghiệp ý được chăng?
Đáp: Nếu cho là nghiệp ý cũng được, như sát sanh hoặc trộm cắp, tà dâm, nói dối, hiểu thấy rằng không tội, như thế gọi là nghiệp ý chánh thức. Thiệt, chỉ làm bằng thân, bằng khẩu, song tà kiến là chủ, tà kiến đồng là nghiệp ý.
106. Vấn: Vậy nghiệp ý kể vào nghiệp thân, nghiệp khẩu được chăng?
Đáp: Nếu toàn là nghiệp ý, kể vào nghiệp thân, nghiệp khẩu không được.
107. Vấn: Vì sao kể không được? Bởi làm nghiệp thân, nghiệp khẩu cũng có tâm trong đó, nếu không có tâm, không sao thành tựu được?
Đáp: Có tâm thiệt, song tâm trong chỗ này chưa kể là tham tài, thù oán, tà kiến đâu, chỉ có phát sanh chung với thân và khẩu thôi, vì thân và khẩu lớn hơn, khi tâm nương theo thân thì gọi là nghiệp thân, nếu nương theo khẩu thì gọi là nghiệp khẩu, bởi cả hai nghiệp này được kết quả bằng thân và bằng khẩu, không phải bằng tâm đâu. Nếu tâm chỉ có tính không sao thành nghiệp được. Về phần nghiệp ý, lấy tâm làm chủ, nếu thân và khẩu ở dưới quyền của tâm như tham tài, thù oán, tà kiến phát sanh lên dầu đã làm bằng thân hoặc bằng khẩu cũng đều gọi là nghiệp ý cả. Ví như tứ đại: đất, nước, lửa, gió, trong chất đất cũng có nước, lửa, gió mà người chỉ gọi là đất thôi vì là đất nhiều hơn. Trong chất nước cũng có đất, lửa, gió, nhưng họ chỉ gọi là nước vì nước có nhiều hơn, bốn chất ấy đều như nhau cả. Bốn chất ấy thế nào, ba nghiệp kia cũng đều như vậy.
108. Vấn: Sát sanh lấy chi là cảnh giới?
Đáp: Sát sanh lấy sanh mạng và sắc tướng làm cảnh giới.
109. Vấn: Trộm cắp lấy chi làm cảnh giới?
Đáp: Trộm cắp lấy chúng sanh và sắc tướng làm cảnh giới.
110. Vấn: Tà dâm lấy chi làm cảnh giới?
Đáp: Tà dâm lấy sắc tướng làm cảnh giới.
111. Vấn: Nói dối lấy chi làm cảnh giới?
Đáp: Nói dối lấy chúng sanh và sắc tướng làm cảnh giới.
112. Vấn: Lời dữ, lời đâm thọc lấy chi làm cảnh giới?
Đáp: Lời dữ, lời đâm thọc lấy chúng sanh và sắc tướng làm cảnh giới.
113. Vấn: Tham tài, thù oán lấy chi làm cảnh giới?
Đáp: Tham tài và thù oán, cả hai đều lấy chúng sanh làm cảnh giới.
114. Vấn: Tà kiến lấy chi làm cảnh giới?
Đáp: Tà kiến lấy sắc tướng làm cảnh giới.
Nguồn: “CƯ SĨ VẤN ĐÁP”, Tỳ khưu Hộ Tông.
