Điều hạnh phúc thứ 12: sự tiếp độ con (chăm sóc nuôi dưỡng con cái)

Đây giải về 38 điều Hạnh Phúc mà Đức Thế Tôn là đấng thượng sư tự thuyết ra có ý nghĩa như vầy:

Một hôm nọ, Đức Thế Tôn an ngự tại Kỳ Viên Tự JETAVANᾹRᾹMA, là chùa của ông bá hộ Cấp Cô Độc tạo dâng, gần thành Xá Vệ. Khi ấy, có vị Trời ở dục giới hoài nghi về Hạnh Phúc thuyết, bèn lìa cõi trời bay xuống, vào đảnh lễ đấng Đại Từ, và làm cho hào quang sáng ngời rực rỡ, đi hữu nhiễu 3 vòng, rồi đứng tại chỗ phải lẽ, kính lễ hỏi về ý nghĩa hạnh phúc rằng:

KIṂ MAṄGALAṂ BHANTE BHAGAVᾹ = Ngưỡng bạch Đức Thế Tôn! Cái gì gọi là hạnh phúc sự tiến triển của tất cả chúng sanh?

Khi ấy, Đức Phật giải đáp về hạnh phúc bằng những kệ ngôn như vầy:

Điều hạnh phúc thứ 12

PUTTA SAṄGAHO: Sự tiếp độ con, gọi là hạnh phúc cao thượng.
VẤN: Ta phải tiếp độ con bằng cách nào?
ĐÁP: Sự tiếp độ con có năm chi:

1. Dạy dỗ ngăn cấm con không cho làm điều tội lỗi, như sát sanh, trộm cắp, tà dâm, v.v….
2. Chỉ dạy dìu dắt con cái cho nó làm điều phước thiện, như là bố thí, trì giới, tham thiền v.v.
3. Cho con học tập trong các nghề nghiệp hoặc văn tự, cho hiểu cả đường đời và đường đạo.
4. Phải định vợ gả chồng cho con trai, con gái, tùy theo tài sản và giòng giỏi mình.
5. Phải chia của cải cho con trong những khi mới xuất tư, xuất táo và khi cha mẹ gần tuổi già, để chúng nó có vốn liếng làm ăn, hoặc là cho ăn, cho mặc trong mỗi ngày.

VẤN: Con có mấy hạng?
ĐÁP: Con có 3 hạng:

1. ATJĀTAPUTTA: Con có nhiều hạnh phúc hơn cha mẹ, bằng trí tuệ hay đức tin trong điều phước thiện.
2. ANUJĀTAPUTTA: Sự hạnh phúc của con bằng cha mẹ, là trí tuệ và đức tin trong điều lành lẽ chánh giống như cha mẹ
3. AVAJĀTAPUTTA: Con thấp kém thua cha mẹ, không nghe theo lời giáo huấn của cha mẹ, là hạng con ngu si, bạo tàn.

Cha mẹ tiếp độ con như tích sau đây:
“Sự tích ông bá hộ Cấp Cô Độc dùng tiền mướn con nghe pháp”.
KIRA: Được nghe như vầy, con ông bá hộ Cấp Cô Độc, không có tâm tín ngưỡng Phật giáo, ông bá hộ nói với con rằng: “Này con yêu dấu của cha! Con hãy đi thọ trì trai tịnh giới và nghe pháp đi! Cha sẽ cho con một trăm bạc, người con nghe cha nói như thế, có tâm thỏa thích muốn được của, nên đi thọ trai tịnh giới, song không nghe pháp, đi nằm ngủ suốt ngày đêm trong nơi an vui, đến sáng sớm trở về nhà đòi tiền cha, khi nào không được tiền thì cũng không ăn.

Một hôm nọ, ông bá hộ Cấp Cô Độc bảo rằng: “Này con yêu dấu của cha! Con hãy đi nghe pháp, cố nhớ cho được chỉ một câu kinh của đấng Thiên Nhơn Sư, thì cha sẽ cho con một ngàn đồng, người con vừa nghe qua rất mừng, muốn được số bạc ấy, mới vào chùa để nghe pháp cho nhớ được một câu.

Khi ấy đức Thế Tôn thuyết pháp, và làm cho con ông Bá hộ không nhớ được một câu nào cả, cố chú tâm nhớ được rồi lại quên đi, con ông Bá hộ mới nghĩ rằng: ta sẽ cố nghe cho nhớ, trong khi cố chú tâm ngồi lóng nghe mãi, thì được đắt quả Tu Đà Hườn là thánh nhơn trong tôn giáo. Đến mai sáng người con ông bá hộ có sự thỏa thích và theo sau Phật đi về nhà.

Ông bá hộ thấy con về thì trao túi bạc cho, người con có sự hổ thẹn không nhận cái túi bạc của cha, nên có lời thưa rằng:
“Con không mong mỏi của cải nữa rồi, con đã được ngọc quý phát sanh trong tâm, không ưa thích tài sản trong kiếp này”.

Cha mẹ tế độ con trai con gái cho làm điều lành nhứt là bố thí, trì giới, tham thiền cho đắc thành đạo quả cuối cùng, gọi là hạnh phúc cao thượng đặc biệt, do sự tàn trữ phiền não ra khỏi tâm, như đã giảng giải đây

Trích: Hạnh Phúc Kinh (Tỳ Khưu Giới Nghiêm)