Đây giải về 38 điều Hạnh Phúc mà Đức Thế Tôn là đấng thượng sư tự thuyết ra có ý nghĩa như vầy:
Một hôm nọ, Đức Thế Tôn an ngự tại Kỳ Viên Tự JETAVANᾹRᾹMA, là chùa của ông bá hộ Cấp Cô Độc tạo dâng, gần thành Xá Vệ. Khi ấy, có vị Trời ở dục giới hoài nghi về Hạnh Phúc thuyết, bèn lìa cõi trời bay xuống, vào đảnh lễ đấng Đại Từ, và làm cho hào quang sáng ngời rực rỡ, đi hữu nhiễu 3 vòng, rồi đứng tại chỗ phải lẽ, kính lễ hỏi về ý nghĩa hạnh phúc rằng:
KIṂ MAṄGALAṂ BHANTE BHAGAVᾹ = Ngưỡng bạch Đức Thế Tôn! Cái gì gọi là hạnh phúc sự tiến triển của tất cả chúng sanh?
Khi ấy, Đức Phật giải đáp về hạnh phúc bằng những kệ ngôn như vầy:
Điều hạnh phúc thứ nhứt
ASEVANᾹCA BᾹLᾹNAṂ: Tư cách không xu hướng theo kẻ dữ hay kẻ si ác, người có tâm tội lỗi, gọi là hạnh phúc cao thượng.
VẤN: Người thế nào gọi là kẻ dữ hay kẻ si ác?
ĐÁP: Người huỷ bỏ 3 điều lợi ích, gọi là kẻ dữ hay kẻ si ác.
Huỷ bỏ 3 điều lợi ích ấy là:
A. Huỷ bỏ sự lợi ích hiện tại, có 4 điều là:
- Người lười biếng không làm công việc.
- Không gìn giữ tài sản của mình cho còn.
- Không nuôi mạng bằng một cách trong sạch.
- Không thân cận với bậc hiền trí thức là người có trí tuệ.
B. Huỷ bỏ sự lợi ích vị lai có 5 điều là:
- Không có đức tính chơn chánh.
- Không có giới luật trong sạch.
- Không có sự nghe nhiều học rộng.
- Không có sự dứt bỏ tài sản ra bố thí.
- Không có trí tuệ.
C. Huỷ bỏ sự lợi ích tối cao, là huỷ bỏ đường lối Niết Bàn.
VẤN: Sự lợi ích tối cao ấy phải làm cách nào mới xứng hiệp?
ĐÁP: Cần phải tinh tấn dứt bỏ ái dục, diệt tận ái dục, là thế gian pháp, là vật khao khát, trằn trọc, nói về tâm vương và tâm sở hằng ưa thích, bất bình ấy cho tịch tịnh đi, và làm cho tâm trung lập hiệp theo 6 chi (CHALAṄGU PEKKHᾹ). Trí tuệ an trú vững chắc trong vô vi pháp (ASAṂ KHATADHARMA) không bị lay động bởi 8 pháp thế gian.
Lại nữa, người đã làm được việc thiện, nhứt là bố thí, trì giới v.v. đừng hiệp theo lòng ái dục mong mỏi kiếp, cõi, chớ có sự mong muốn về người, trời, Đế Thích, Phạm Thiên v.v. trong ngày vị lai, mà chỉ cần có 4 pháp thần túc (IDDHIPᾹDA) là:
- CHANDIDDHIPᾹDA: Sự hài lòng ưa mến trong pháp lành, ấy là phương pháp đưa đến chỗ đắc đạo quả thành nhơn.
- VIRIYIDDHIPᾹDA: Sự tinh tấn cố gắng trong pháp lành, ấy là phương pháp đưa đến chỗ đắc đạo quả thánh nhơn.
- CITTIDDHIPᾹDA: Sự suy tính hay sự biết rõ cảnh giới, và tính dắt tâm hướng về thiện pháp, ấy là phương pháp đưa đến chỗ đắc đạo quả thành nhơn.
- VIMAṂ SIDDHIPᾹDA: Trí tuệ biết rõ thiện pháp, ấy là phương pháp đưa đến chỗ đắc đạo quả thành nhơn.
Để lựa chọn kiếm phương pháp bằng trí tuệ hầu trừ tuyệt cái mầm ái dục cho tận gốc, vì nó là thế gian pháp, đừng cho ngũ ngầm nữa, và dập tắt ngọn lửa phiền não một cách tịch tịnh, mới gọi là sự lợi ích tối cao, tức Niết Bàn vậy.
Kẻ nào bỏ hẳn điều lợi ích như trên đây, gọi là kẻ ngu si, hễ người nào thân cận với kẻ ấy, thì người đó chắc sẽ bị kẻ si ác ấy dắt dẫn đi làm những nghiệp không lành, như là sát sanh, trộm cắp v.v. thậm chí giết cha mẹ cũng dám làm, như đức đông cung A Xà Thế con của vua Tần Bà Sa, thân cận với ông Đề Bà Đạt Đa, bị ông ta chỉ dạy làm cho tâm của đông cung trở nên bạo tàn, tính giết phụ hoàng để lên ngôi theo ý muốn, bèn bảo quan giám sát bắt đức vua cha nhốt vào củi và bỏ đói đến đổi không cho mẫu hậu đến thăm viếng chi cả.
Nói về đức hoàng đế Tần Bà Sa ngài đã đắc quả Tu Đà Hườn, nên ngài có đức tin nơi ngôi Tam Bảo một cách thiết thật; ngài vẫn thản nhiên đi kinh hành cả đêm ngày đặng đè nén sự thọ khổ. Đã lâu, không thấy phụ hoàng thăng hà. Vua A Xà Thế phán hỏi, biết chắc chưa chết, bèn bảo thị thần mổ cả hai chơn của phụ hoàng mà xát muối vào; đức vua Tần Bà Sa chịu sự đau đớn vô hạn, không bao lâu phải thăng hà.
Vua A Xà Thế AJᾹTASATTU giết cha mà làm vua, đó cũng vì thân cận bạn ác. Sau khi chết bị đọa vào địa ngục đồng sôi LOHAGAMBHῙRA.
Tiếp theo đây xin dẫn một tích nữa như vầy:
Đức vua DῙVᾹHANA, có một cây xoài rất ngon ngọt, sau có nhiều dây đắng mọc lên quấn quanh từ gốc tới ngọn, đến mùa có trái thì ăn không đặng, vì bao nhiêu mùi vị ngon ngọt như thời gian trước, nay đã trở thành đắng hẳn rồi. Đức vua ngài ra lệnh cắt bỏ hết dây đắng và vun đất mới, rồi tưới toàn nước mật, đến mùa có trái ngọt như trước, do nhờ vị ngọt, (cho nên trong kinh sách có câu: “áp tập ác giả trưởng ác tri kiến”).
Trích: Hạnh Phúc Kinh (Đại Đức Giới Nghiêm)
