Đoạn kết quyển Vi Diệu Pháp Hiện Thực Trong Cuộc Sống

VI DIỆU PHÁP HIỆN THỰC TRONG CUỘC SỐNG
Soạn-giả Tỳ-khưu Hộ-Pháp Dhammarakkhita Bhikkhu (Aggamahāpaṇḍita)

ĐOẠN KẾT

Quyển sách nhỏ “Vi-Diệu-Pháp Hiện Thực Trong Cuộc Sống”chỉ giảng giải 12 bất-thiện- tâm (ác-tâm) với nhân-sinh của mỗi bất-thiện- tâm (ác-tâm), 8 dục-giới thiện-tâm gọi là đại- thiện-tâm với nhân-sinh của mỗi đại-thiện-tâm, gồm có 20 tâm và 52 tâm-sở đồng sinh với 20 tâm ấy, và trình bày thêm 23 dục-giới quả-tâm, 11 dục-giới duy-tác-tâm liên quan, nên gồm có 54 dục-giới-tâm cả thảy.

12 bất-thiện-tâm và 8 đại-thiện-tâm đối với mọi người như thế nào?

Phàm là các hạng phàm-nhân (chưa phải là bậc Thánh-nhân) ở trong đời, 12 bất-thiện-tâm (ác-tâm) và 8 đại-thiện-tâm, mỗi tâm phát sinh trong mỗi lộ-trình-tâm biết mỗi đối-tượng, suốt đêm ngày đối với tất cả mọi người phàm-nhân trong đời, từ khi tỉnh giấc cho đến khi ngủ say.

Lúc mọi người ngủ say thật sự, dòng hộ-kiếp- tâm (bhavaṅgacitta) đó là quả-tâm sinh rồi diệt liên tục không ngừng có đối-tượng kamma (nghiệp) hoặc kammanimitta (hiện-tượng của nghiệp) hoặc gatinimitta (cảnh-giới tái-sinh) trong kiếp quá-khứ, nên hộ-kiếp-tâm ấy không biết đối-tượng kiếp hiện-tại.

Thật ra, trong suốt khoảng thời gian ngủ say không có lộ-trình-tâm nào phát sinh, nên không biết đối-tượng kiếp hiện-tại.

Nếu trường hợp khi đang ngủ nằm mộng thì có lộ-trình-tâm mộng (supinavīthicitta) phát sinh có tác-hành-tâm (javanacitta) đó là bất-thiện- tâm hoặc đại-thiện-tâm biết đối-tượng mộng dữ hoặc mộng lành, nhưng nghiệp trong giấc mộng không có năng lực cho quả tái-sinh kiếp sau.

Khi tỉnh giấc, các lộ-trình-tâm phát sinh, mỗi lộ-trình-tâm đều có tác-hành-tâm đó là bất- thiện-tâm tạo bất-thiện-nghiệp (ác-nghiệp) hoặc đại-thiện-tâm tạo đại-thiện nghiệp.

Như vậy, đối với các hạng phàm-nhân ở trong đời, ngoại trừ khi ngủ say thật sự ra, suốt đêm ngày có bất-thiện-tâm (ác-tâm) hoặc đại- thiện-tâm phát sinh trong các lộ-trình-tâm. Mỗi lộ-trình-tâm đều có tác-hành-tâm (javanacitta) nếu tác-hành-tâm đó là bất-thiện-tâm thì tạo bất-thiện-nghiệp (ác-nghiệp) bằng thân, khẩu, ý, nếu tác-hành-tâm đó là đại-thiện-tâm thì tạo đại-thiện-nghiệp bằng thân, khẩu, ý.

- Bất-thiện-tâm (ác-tâm) có 12 tâm.

- Đại-thiện-tâm có 8 tâm.

Mỗi tâm nào phát sinh đều do hội đủ các nhân-sinh của tâm ấy, nếu thiếu nhân-sinh nào của tâm ấy, thì tâm ấy không thể phát sinh được.

Cho nên, mỗi bất-thiện-tâm (ác-tâm) nào phát sinh cũng do hội đủ các nhân-sinh của bất- thiện-tâm (ác-tâm) ấy, nếu thiếu nhân-sinh nào thì bất-thiện-tâm ấy không thể phát sinh được.

Mỗi đại-thiện-tâm nào phát sinh cũng do hội đủ các nhân-sinh của đại-thiện-tâm ấy, nếu thiếu nhân-sinh nào thì đại-thiện-tâm ấy cũng không thể phát sinh được.

Như vậy, nếu người nào muốn ngăn cản bất- thiện-tâm (ác-tâm) nào không phát sinh, thì người ấy nên biết tránh xa nhân-sinh của bất- thiện-tâm (ác-tâm) ấy, dĩ nhiên bất-thiện-tâm (ác-tâm) ấy không thể phát sinh, thì không tạo bất-thiện-nghiệp (ác-nghiệp) được.

Và nếu người nào muốn đại-thiện-tâm nào phát sinh, thì người ấy nên biết làm cho hội đủ nhân-sinh của đại-thiện-tâm ấy, dĩ nhiên đại- thiện-tâm ấy phát sinh tạo đại-thiện-nghiệp ấy.

* Ví dụ: ngăn cản tham-tâm không phát sinh.

Nhân-sinh của tham-tâm có 4 nhân:

1- Tái sinh làm người với đại-quả-tâm có ảnh hưởng đến tham-tâm.

2- Tiền-kiếp của người từ cõi giới có tham.

3- Tiếp xúc với đối-tượng tốt đáng hài lòng.

4- Thấy đối-tượng thật đáng hài lòng.

Nếu hội đủ 4 nhân-sinh của tham-tâm này thì tham-tâm phát sinh tạo bất-thiện-nghiệp.

Xét thấy trong 4 nhân-sinh của tham-tâm thì có 2 nhân đầu thuộc về kiếp quá-khứ, còn 2 nhân sau thuộc về kiếp hiện-tại.

* Nếu người nào muốn ngăn cản tham-tâm không phát sinh thì người ấy nên biết tránh xa 2 nhân sau là:

- Không tiếp xúc với đối-tượng tốt hài lòng.

- Không thấy đối-tượng thật đáng hài lòng.

Nếu không hội đủ 4 nhân-sinh của tham-tâm, thì tham-tâm không thể phát sinh, không tạo ác-nghiệp tham muốn.

Tuy nhiên, nếu khi tiếp xúc với đối-tượng tốt nào, thì người thiện cần phải có yonisomanasi- kāra: trí-tuệ hiểu biết trong tâm đúng theo thật- tánh của các pháp trong đối-tượng tốt ấy chỉ có 4 trạng-thái là vô-thường, khổ, vô-ngã, bất-tịnh mà thôi, đó là nhân-sinh đại-thiện-tâm, nên đại- thiện-tâm phát sinh, còn tham-tâm không thể phát sinh lên được.

* Ví dụ: Muốn cho đại-thiện-tâm phát sinh, thì nhờ đến nhân-sinh đại-thiện-tâm đó là yonisomanasikāra: trí-tuệ hiểu biết trong tâm đúng theo thật-tánh của các pháp.

Để có yonisomanasikāra cần phải nhờ đến nhân quá-khứ và nhân hiện-tại gồm có 5 nhân:

1- Pubbekatapuññatā: đã từng tạo phước- thiện được tích-luỹ từ những kiếp quá-khứ.

2- Paṭirūpadesavāsa: sinh sống nơi thuận lợi có Phật-giáo.

3- Sappurisupanissaya: gần gũi thân cận với bậc thiện-trí trong Phật-giáo.

4- Saddhammassavana: lắng nghe chánh-pháp của Đức-Phật.

5- Attasammāpanidhi: tâm biết đúng trong chánh-pháp của Đức-Phật.

Nếu hợp đủ 5 nhân-sinh của đại-thiện-tâm này thì có yonisomanasikāra, nên đại-thiện-tâm phát sinh tạo đại-thiện-nghiệp.

Nếu người nào muốn ngăn bất-thiện-tâm (ác- tâm) nào không cho phát sinh, thì người ấy nên biết tránh xa nhân-sinh của bất-thiện-tâm (ác- tâm) ấy, đồng thời biết hội đủ nhân-sinh đại- thiện-tâm, để cho đại-thiện-tâm phát sinh tạo đại-thiện-nghiệp.

Như vậy, con người có quyền hoàn toàn chủ động, tự lựa chọn tạo ác-nghiệp nào hoặc tạo đại-thiện-nghiệp nào theo ý của mình, nhưng nếu khi đã tạo ác-nghiệp nào rồi hoặc đã tạo đại-thiện-nghiệp nào rồi, nếu nghiệp ấy có cơ hội cho quả của nghiệp ấy, thì chủ nhân của nghiệp ấy lại hoàn toàn bị động, không có quyền lựa chọn, mà phải chịu nhận quả của nghiệp ấy như người thừa kế quả của nghiệp ấy mà thôi.

Đức-Phật thuyết dạy về nghiệp và quả của nghiệp như sau:

“Kammassako’mhi kammadāyādo kammayoni kammabandhu kammappaṭisaraṇo yaṃ kammaṃ karissāmi kalyāṇaṃ vā pāpakaṃ vā tassa dāyādo bhavissāmi.”(1)

Ta có nghiệp là của riêng ta, ta là người thừa hưởng quả của nghiệp, nghiệp là nhân sinh ra ta, nghiệp là bà con thân quyến của ta, nghiệp là nơi nương nhờ của ta, ta tạo ‘thiện-nghiệp nào hoặc ác-nghiệp nào’ ta sẽ là người thừa hưởng quả an-lạc của thiện-nghiệp ấy hoặc chịu quả khổ của ác-nghiệp ấy.

Trong quyển sách nhỏ “Vi-Diệu-Pháp Hiện Thực Trong Cuộc Sống” này, bần sư trình bày 12 bất-thiện-tâm (ác-tâm) với nhân-sinh của mỗi bất-thiện-tâm (ác-tâm), và trình bày 8 đại-thiện- tâm với nhân-sinh của mỗi đại-thiện-tâm.

Nếu độc giả không muốn bất-thiện-tâm (ác- tâm) nào phát sinh, thì độc giả nên biết tránh xa nhân-sinh của bất-thiện-tâm (ác-tâm) ấy, hoặc có yonisomanasikāra để làm nhân-duyên cho đại-thiện-tâm phát sinh.

Cho nên, nếu độc giả tìm hiểu ghi nhớ rõ nhân-sinh của mỗi bất-thiện-tâm (ác-tâm) và nhân-sinh của mỗi đại-thiện-tâm, thì độc giả có khả năng chủ động biết tránh xa nhân-sinh của bất-thiện-tâm (ác-tâm) nào, thì bất-thiện-tâm ấy không thể phát sinh, và độc giả cũng có khả năng chủ động biết làm cho hợp đủ nhân-sinh của đại- thiện-tâm nào, thì đại-thiện-tâm ấy phát sinh như ý của mình.

Như vậy, độc giả có khả năng chủ động, có quyền lựa chọn không tạo bất-thiện-nghiệp (ác- nghiệp) nào, và cũng có khả năng chủ động, có quyền lựa chọn tạo đại-thiện-nghiệp nào theo khả năng của mình, bởi vì độc giả có khả năng chủ động biết tránh xa nhân-sinh của bất-thiện- tâm (ác-nghiệp) ấy, và cũng có khả năng chủ động biết làm cho hội đủ nhân-sinh của đại- thiện-tâm ấy phát sinh theo ý của mình.

PL. 2561 / DL. 2017 Rừng Núi Viên Không, Xã Tóc-Tiên, huyện Tân-Thành, Tỉnh Bà-Rịa - Vũng-Tàu.

Tỳ-khưu Hộ-Pháp (Dhammarakkhita Bhikkhu) (Aggamahāpaṇḍita)

Patthanā

Iminā puññakammena, Sukhī bhavāma sabbadā.
Ciraṃ tiṭṭhatu saddhammo, Loke sattā sumaṅgalā.
Vietnam raṭṭhikā ca sabbe, Janā pappontu sāsane.
Vuḍḍhiṃ viruḷhivepullaṃ, Patthayāmi nirantaraṃ.

Năng lực phước-thiện thanh cao này,
Mong chúng con thường được an-lạc.
Cầu mong chánh-pháp được trường tồn,
Tất cả chúng sinh được hạnh phúc.
Dân tộc Việt Nam được phát triển,
Tiến hoá hưng thịnh trong Phật-giáo,
Bần sư cầu nguyện với tâm thành,
Hằng mong được thành tựu như nguyện.

* Ciraṃ tiṭṭhatu saddhammo lokasmiṃ,

* Ciraṃ tiṭṭhatu saddhammo Vietnam-raṭṭhe.

* Cầu nguyện chánh-pháp được trường tồn trên thế gian.

* Cầu nguyện chánh-pháp được trường tồn trên tổ quốc Việt-Nam thân yêu.

* Buddhasāsanaṃ ciraṃ tiṭṭhatu.

* Cầu mong Phật-giáo được trường tồn.

SÁCH THAM KHẢO VÀ TRÍCH DẪN

* Bộ Tam-tạng Pāḷi và các bộ Aṭṭhakathāpāḷi,

* Bộ Abhidhammatthasaṅgaha của Ngài Đại- Trưởng-Lão Anuruddha.

* Toàn bộ sách của Ngài Đại-Trưởng-lão Victtasārābhivaṃsa (Visiṭṭhatipiṭakadhara Mahā- tipiṭakakovida Dhammabhaṇdāgārika).

* Toàn bộ sách giáo khoa “Paramatthajotika” của Ngài Đại-Trưởng-Lão Bhaddanta Saddham- majotika.

* Các bộ sách của Ngài Đại-Trưởng-Lão Ledi Sayadaw, v.v...

-oo0oo-

(1) Aṅg. Pañcakanipāta, Abhiṇhapaccavekkhitabbaṭhānasutta.

Trang Website được thành lập và quản lý bởi các cận sự nam, cận sự nữ trong Phật Giáo. Mục đích nhằm lưu trữ, số hoá kinh sách và tài liệu Phật Giáo Nguyên Thuỷ - Theravāda.

Chi tiết

Đoạn kết quyển Vi Diệu Pháp Hiện Thực Trong Cuộc Sống

Từ điển Pali

Tạng Luật

Tạng Kinh

Vi Diệu Pháp

Giảng Pháp

Học Thiền Vipassanā

Lý Thuyết Vipassanā

Soạn / Dịch Giả

Phật Học Căn Bản

Sử Liệu Phật Giáo

Vấn Đáp Phật Pháp

Góc Nhìn

Cổ Ngữ Pāli

Bậc Trưởng Lão

Mục Khác

Đăng Ký Thành Viên

Kinh Tụng

Lớp Phật Pháp

Lời Ngỏ

Góc Sáng Tác