Giải thích Ân-Đức Pháp-Bảo thứ ba: Akāliko dhammo

NỀN-TẢNG-PHẬT-GIÁO (MŪLABUDDHASĀSANA)

QUYỂN II

QUY-Y TAM-BẢO (TISARAṆA)

Soạn giả: Tỳ-khưu Hộ-Pháp (Dhammarakkhita Bhikkhu) (Aggamahāpaṇḍita)

ÂN-ĐỨC PHÁP-BẢO THỨ BA: AKĀLIKO DHAMMO

(Cách đọc: Á-ca-lí-cô thăm-mô)

Akāliko dhammo: Chánh-pháp đó là 4 Thánh-đạo cho quả tương xứng 4 Thánh-quả không có thời gian ngăn cách, nghĩa là sau khi chứng đắc Thánh-đạo nào liền cho Thánh-quả ấy sau một sát-na tâm diệt rồi sinh.

Akāliko có 2 ý nghĩa:

1- Thánh-đạo-tâm diệt, Thánh-quả-tâm sinh không có thời gian ngăn cách.

2- Thánh-đạo-tâm và Thánh-quả-tâm trong cùng một Thánh-đạo lộ-trình-tâm (Maggavīthicitta).

Ví dụ:

Trong Nhập-lưu-Thánh-đạo lộ-trình-tâm (Sotāpatti-maggavīthicitta) sinh diệt theo tuần tự như sau:

Bhavaṅgacitta → Bhavaṅgacalana → Bhavaṅgu- paccheda → Manodvāravajjanacitta → Parikamma → Upacāra → Anuloma → Gotrabhū → Sotāpattimagga → Sotāpattiphala (2 - 3 sát-na tâm) → Bhavaṅgacitta.

Chấm dứt Nhập-lưu-Thánh-đạo lộ-trình-tâm. Giải thích:

1- Bhavaṅgacitta: Hộ-kiếp-tâm (viết tắt bha).

2- Bhavaṅgacalana: Hộ-kiếp-tâm rung động (vt na).

3- Bhavaṅgupaccheda: Hộ-kiếp-tâm bị cắt đứt (vt da).

4- Manodvāravajjanacitta: Ý-môn hướng-tâm (vt ma).

5- Parikamma: Chuẩn bị Nhập-lưu-Thánh-đạo-tâm sẽ phát sinh (vt pari).

6- Upacāra: Cận Nhập-lưu-Thánh-đạo-tâm sẽ phát sinh (vt upa).

7- Anuloma: Thuận-dòng theo 37 pháp để chứng đắc Nhập-lưu-Thánh-đạo-tâm (viết tắt anu).

8- Gotrabhū: Chuyển-dòng từ phàm-nhân sang Thánh- nhân (vt got).

9- Sotāpattimaggacitta: Nhập-lưu-Thánh-đạo-tâm 1 sát-na tâm (vt mag).

10- Sotāpattiphalacitta: Nhập-lưu-Thánh-quả-tâm 2-3 sát-na tâm (vt pha).

11- Bhavaṅgacitta: Hộ-kiếp-tâm, chấm dứt Nhập-lưu- Thánh-đạo lộ-trình-tâm.

Đó là có các tâm sinh rồi diệt theo tuần tự.

ĐỒ-BIỂU NHẬP-LƯU-THÁNH-ĐẠO LỘ-TRÌNH-TÂM (SOTĀPATTIMAGGAVĪTHICITTA)

Qua Nhập-lưu-Thánh-đạo lộ-trình-tâm nhận thấy:

- Nhập-lưu-Thánh-đạo và Nhập-lưu-Thánh-quả sinh rồi diệt liên tục trong cùng Nhập-lưu-Thánh-đạo lộ- trình-tâm, không có thời gian ngăn cách. Tương tự,

- Nhất-lai-Thánh-đạo và Nhất-lai-Thánh-quả sinh rồi diệt liên tục trong cùng Nhất-lai-Thánh-đạo lộ-trình- tâm, không có thời gian ngăn cách.

- Bất-lai-Thánh-đạo và Bất-lai-Thánh-quả sinh rồi diệt liên tục trong cùng Bất-lai- Thánh-đạo lộ-trình-tâm, không có thời gian ngăn cách.

- A-ra-hán-Thánh-đạo và A-ra-hán-Thánh-quả sinh rồi diệt liên tục trong cùng A-ra-hán-Thánh-đạo lộ- trình-tâm, không có thời gian ngăn cách.

Cho nên, 4 Thánh-đạo-tâm liền cho quả là 4 Thánh- quả-tâm tương xứng sau 1 sát-na-tâm, không có thời gian ngăn cách, không có thời gian chờ đợi.

Tam-giới thiện-nghiệp

- Dục-giới thiện-nghiệp đó là tác-ý tâm-sở đồng sinh với 8 dục-giới thiện-tâm có khả năng cho quả ngay trong kiếp hiện-tại sớm nhất trong khoảng thời gian 7 ngày và còn cho quả trong những kiếp vị-lai.

Cho nên, dục-giới thiện-nghiệp này cho quả có thời gian chờ đợi.

- Sắc-giới thiện-nghiệp và vô-sắc-giới thiện-nghiệp không cho quả trong kiếp hiện-tại mà chắc chắn cho quả tái-sinh kiếp kế-tiếp trên cõi trời sắc-giới hoặc cõi trời vô-sắc-giới tùy theo bậc thiền sở đắc của hành-giả.

Siêu-tam-giới thiện-nghiệp

Siêu-tam-giới thiện-nghiệp đó là tác-ý tâm-sở đồng sinh với 4 Thánh-đạo-tâm liền cho quả là 4 Thánh-quả- tâm tương xứng, ngay trong kiếp hiện-tại, không có thời gian chờ đợi, nghĩa là khi Thánh-đạo-tâm nào diệt, liền Thánh-quả-tâm ấy phát sinh trong cùng Thánh-đạo lộ- trình-tâm, chỉ sau 1 sát-na-tâm mà thôi, không có thời gian chờ đợi.

Cho nên, ân-đức Pháp-bảo này gọi là Akāliko dhammo.

Trang Website được thành lập và quản lý bởi các cận sự nam, cận sự nữ trong Phật Giáo. Mục đích nhằm lưu trữ, số hoá kinh sách và tài liệu Phật Giáo Nguyên Thuỷ - Theravāda.

Chi tiết

Giải thích Ân-Đức Pháp-Bảo thứ ba: Akāliko dhammo

Từ điển Pali

Tạng Luật

Tạng Kinh

Vi Diệu Pháp

Giảng Pháp

Học Thiền Vipassanā

Lý Thuyết Vipassanā

Soạn / Dịch Giả

Phật Học Căn Bản

Sử Liệu Phật Giáo

Vấn Đáp Phật Pháp

Góc Nhìn

Cổ Ngữ Pāli

Bậc Trưởng Lão

Mục Khác

Đăng Ký Thành Viên

Kinh Tụng

Lớp Phật Pháp

Lời Ngỏ

Góc Sáng Tác

ÂN-ĐỨC PHÁP-BẢO THỨ BA: AKĀLIKO DHAMMO

ĐỒ-BIỂU NHẬP-LƯU-THÁNH-ĐẠO LỘ-TRÌNH-TÂM (SOTĀPATTIMAGGAVĪTHICITTA)