Giới thiệu quyển Phước Thiện

NỀN-TẢNG-PHẬT-GIÁO (MŪLABUDDHASĀSANA)

QUYỂN V

PHƯỚC-THIỆN (PUÑÑA-KUSALA)

Soạn giả:
Tỳ-khưu Hộ-Pháp
(Dhammarakkhita Bhikkhu)
(Aggamahāpaṇḍita)

Chương VII được trình bày 10 nhân sinh phước-thiện (puññakriyāvatthu):

1- Phước-thiện bố-thí (dāna kusala).
2- Phước-thiện giữ-giới (sīla kusala).
3- Phước-thiện hành-thiền (bhāvanā kusala).
4- Phước-thiện cung-kính (apaccāyana kusala).
5- Phước-thiện hỗ-trợ (veyyāvacca kusala).
6- Phước-thiện hồi-hướng (pattidāna kusala).
7- Phước-thiện hoan-hỷ phần phước-thiện (pattā-numodana kusala).
8- Phước-thiện nghe-pháp (dhammassavana kusala).
9- Phước-thiện thuyết-pháp (dhammadesanā kusala).
10- Phước-thiện chánh-kiến (diṭṭhijukamma kusala).

Trong 10 loại phước-thiện này được gom lại 3 nhóm:

- Nhóm phước-thiện bố-thí gồm có 3 phước-thiện là phước-thiện bố-thí, phước-thiện hồi-hướng và phước- thiện hoan-hỷ phần phước-thiện.

- Nhóm phước-thiện giữ-giới gồm có 3 phước-thiện là phước-thiện giữ-giới, phước-thiện cung-kính và phước- thiện hỗ-trợ.

- Nhóm phước-thiện hành-thiền gồm có 4 phước-thiện là phước-thiện hành-thiền, phước-thiện nghe pháp, phước-thiện thuyết-pháp và phước-thiện chánh-kiến.

Trong 10 loại phước-thiện này, mỗi phước-thiện đều trải qua 3 thời-kỳ tác-ý:

- Pubbacetanā: tác-ý trước khi tạo phước-thiện ấy, với thời gian lâu hoặc mau không nhất định.

- Muñcacetanā: tác-ý khi đang tạo phước-thiện ấy, ngay lúc hiện-tại.

- Aparacetanā: tác-ý sau khi đã tạo phước-thiện ấy xong, sau thời gian nhiều ngày, nhiều tháng, nhiều năm.

Mỗi thời-kỳ tác-ý có tầm quan trọng để cho phước- thiện ấy trở thành tam-nhân đại-thiện-nghiệp bậc cao hoặc bậc thấp, nhị-nhân đại-thiện-nghiệp bậc cao hoặc bậc thấp như sau:

- Nếu thời-kỳ muñcacetanā: tác-ý tâm-sở đồng sinh với đại-thiện-tâm hợp với trí-tuệ có đủ 3 thiện-nhân là vô- tham, vô-sân, vô-si (trí-tuệ) khi đang tạo phước-thiện nào, thì phước-thiện ấy trở thành tam-nhân đại-thiện-nghiệp.

- Nếu thời-kỳ muñcacetanā: tác-ý tâm-sở đồng sinh với đại-thiện-tâm không hợp với trí-tuệ chỉ có 2 thiện- nhân là vô-tham và vô-sân, không có vô-si (trí-tuệ) khi đang tạo phước-thiện nào, thì phước-thiện ấy trở thành nhị-nhân đại-thiện-nghiệp.

- Nếu thời-kỳ pubbacetanā: tác-ý tâm-sở đồng sinh với đại-thiện-tâm trong sạch, không có tham-ái, ngã- mạn, tà-kiến phát sinh xen lẫn trước khi tạo phước-thiện nào và thời-kỳ aparacetanā: tác-ý tâm-sở đồng sinh với đại-thiện-tâm trong sạch, không có tham-ái, ngã-mạn, tà-kiến phát sinh xen lẫn sau khi đã tạo phước-thiện nào xong, thì phước-thiện ấy trở thành tam-nhân đại-thiện- nghiệp bậc cao, nhị-nhân đại-thiện-nghiệp bậc cao.

- Nếu thời-kỳ pubbacetanā: tác-ý tâm-sở đồng sinh với đại-thiện-tâm không trong sạch, bởi vì có tham-ái, ngã-mạn, tà-kiến phát sinh xen lẫn trước khi tạo phước- thiện nào và thời-kỳ aparacetanā: tác-ý tâm-sở đồng sinh với đại-thiện-tâm không trong sạch, bởi vì cũng có tham-ái, ngã-mạn, tà-kiến phát sinh xen lẫn sau khi đã tạo phước-thiện nào xong, thì phước-thiện ấy trở thành tam-nhân đại-thiện-nghiệp bậc thấp, nhị-nhân đại- thiện-nghiệp bậc thấp.

Tuy nhiên, để quyết định phước-thiện trở thành đại- thiện-nghiệp bậc cao, hoặc đại-thiện-nghiệp bậc thấp căn cứ vào aparacetanā là chính như sau:

- Nếu thời-kỳ pubbacetanā: tác-ý tâm-sở đồng sinh với đại-thiện-tâm không trong sạch, bởi vì có tham-ái, ngã-mạn, tà-kiến phát sinh xen lẫn trước khi tạo phước- thiện nào, nhưng nếu thời-kỳ aparacetanā: tác-ý tâm-sở đồng sinh với đại-thiện-tâm trong sạch, không có tham- ái, ngã-mạn, tà-kiến phát sinh xen lẫn sau khi đã tạo phước-thiện nào xong, sau thời gian nhiều ngày, nhiều tháng, nhiều năm, thì phước-thiện ấy trở thành tam- nhân đại-thiện-nghiệp bậc cao, nhị-nhân đại-thiện- nghiệp bậc cao.

- Nếu thời-kỳ pubbacetanā: thời-kỳ tác-ý tâm-sở đồng sinh với đại-thiện-tâm trong sạch, không có tham-ái, ngã-mạn, tà-kiến phát sinh xen lẫn trước khi tạo phước- thiện nào, nhưng nếu aparacetanā: tác-ý tâm-sở đồng sinh với đại-thiện-tâm không trong sạch, bởi vì có tham- ái, ngã-mạn, tà-kiến phát sinh xen lẫn sau khi đã tạo phước-thiện nào xong, sau thời gian nhiều ngày, nhiều tháng, nhiều năm, thì phước-thiện ấy trở thành tam- nhân đại-thiện-nghiệp bậc thấp, nhị-nhân đại-thiện- nghiệp bậc thấp.

Như vậy, phước-thiện trở thành đại-thiện-nghiệp có 4 loại như sau:

- Tam-nhân đại-thiện-nghiệp bậc cao.

- Tam-nhân đại-thiện-nghiệp bậc thấp.

- Nhị-nhân đại-thiện-nghiệp bậc cao.

- Nhị-nhân đại-thiện-nghiệp bậc thấp.

Mỗi loại đại-thiện-nghiệp bậc cao, bậc thấp cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) và trong thời-kỳ sau khi đã tái-sinh (pavattikāla) kiếp hiện-tại khác nhau như sau:

1- Tam-nhân đại-thiện-nghiệp bậc cao trong 4 đại- thiện-tâm hợp với trí-tuệ cho quả trong 2 thời-kỳ:

- Thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla).

- Thời-kỳ sau khi đã tái-sinh (pavattikāla), kiếp hiện-tại.

- Thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla)

Người thiện nào có đức-tin trong sạch nơi Tam-bảo, tin nghiệp và quả của nghiệp, tạo phước-thiện bố-thí, phước-thiện giữ-giới, phước-thiện hành-thiền, ...

Sau khi người thiện ấy chết, tam-nhân đại-thiện- nghiệp bậc cao trong 4 đại-thiện-tâm hợp với trí-tuệ có cơ hội cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭi- sandhikāla) có đại-quả-tâm hợp với trí-tuệ gọi là tái- sinh-tâm (paṭisandhicitta) làm phận-sự tái-sinh kiếp sau đầu thai làm hạng người tam-nhân (tihetukapuggala) từ khi đầu thai trong lòng mẹ.

Khi sinh ra đời, lúc trưởng thành người tam-nhân vốn có trí-tuệ.

- Nếu người tam-nhân là hành-giả thực-hành pháp- hành thiền-định, thì có khả năng chứng đắc 5 bậc thiền sắc-giới thiện-tâm, 4 bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm, chứng đắc 5 phép-thần-thông thế-gian (lokiya abhiññā).

- Nếu người tam-nhân là hành-giả thực-hành pháp- hành thiền-tuệ, thì có khả năng chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc 4 Thánh-đạo, 4 Thánh-quả và Niết- bàn, trở thành bậc Thánh A-ra-hán, giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong tam-giới.

2- Tam-nhân đại-thiện-nghiệp bậc thấp trong 4 đại- thiện-tâm hợp với trí-tuệ với

3- Nhị-nhân đại-thiện-nghiệp bậc cao trong 4 đại- thiện-tâm không hợp với trí-tuệ, 2 đại-thiện-nghiệp này cho quả tương đương trong 2 thời-kỳ:

- Thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla).

- Thời-kỳ sau khi đã tái-sinh (pavattikāla), kiếp hiện-tại.

- Thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla)

Sau khi người thiện ấy chết, tam-nhân đại-thiện- nghiệp bậc thấp trong 4 đại-thiện-tâm hợp với trí-tuệ tụt xuống tương đương với nhị-nhân đại-thiện-nghiệp bậc cao trong 4 đại-thiện-tâm không hợp với trí-tuệ có cơ hội cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭi- sandhikāla) có đại-quả-tâm không hợp với trí-tuệ gọi là tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta) làm phận-sự tái-sinh kiếp sau đầu thai làm hạng người nhị-nhân (dvihetuka- puggala) từ khi đầu thai trong lòng mẹ.

Khi sinh ra đời, lúc trưởng thành người nhị-nhân vốn không có trí-tuệ.

- Nếu người nhị-nhân là hành-giả thực-hành pháp- hành thiền-định, thì không có khả năng chứng đắc bậc thiền sắc-giới nào cả.

- Nếu người nhị-nhân là hành-giả thực-hành pháp- hành thiền-tuệ, thì không có khả năng chứng ngộ chân- lý tứ Thánh-đế.

4- Nhị-nhân đại-thiện-nghiệp bậc thấp trong 4 đại- thiện-tâm không hợp với trí-tuệ cho quả trong 2 thời-kỳ:

- Thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla).

- Thời-kỳ sau khi đã tái-sinh (pavattikāla), kiếp hiện-tại.

- Thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla)

Sau khi người thiện ấy chết, nhị-nhân đại-thiện- nghiệp bậc thấp trong 4 đại-thiện-tâm không hợp với trí-tuệ có cơ hội cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) có suy-xét-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của đại-thiện-nghiệp thuộc về thiện-quả vô-nhân- tâm gọi là tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta) làm phận sự tái-sinh kiếp sau làm hạng người vô-nhân cõi thiện-giới (sugati-ahetukapuggala) đui mù, câm điếc, tật nguyền, ... từ khi đầu thai vào lòng mẹ.

Khi sinh ra đời, lúc trưởng thành người vô-nhân cõi thiện-giới đui mù, câm điếc, tật nguyền, ... biết thông thường trong đời sống hằng ngày.

Tuy nhiên, trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau, tái-sinh- tâm làm phận sự đầu thai chỉ có 1 sát-na-tâm mà thôi, liền tiếp theo là thời-kỳ sau khi đã tái-sinh kiếp hiện-tại, nếu thai nhi bị đui mù, câm điếc, tật nguyền,... do ác- nghiệp nào có cơ hội cho quả, thì không thể gọi người ấy là hạng người vô-nhân cõi thiện-giới, bởi vì có số đứa trẻ có năng khiếu đặc biệt.

Như vậy, trong đời này có 3 hạng người là người tam-nhân, người nhị-nhân, người vô-nhân cõi thiện- giới cũng đều là quả của đại-thiện-nghiệp.

Tìm hiểu quyển “Phước-Thiện” này, sẽ giúp cho độc giả hiểu biết rõ về cách tạo 10 phước-thiện trong puñña- kriyāvatthu, và hiểu biết cách tạo tam-nhân đại-thiện- nghiệp bậc cao trong 4 đại-thiện-tâm hợp với trí-tuệ, cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) có 4 đại-quả-tâm hợp với trí-tuệ gọi là tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta) làm phận sự tái-sinh kiếp sau đầu thai làm người tam-nhân (tihetukapuggala) trong cõi người hoặc hoá-sinh làm vị thiên-nam tam-nhân hoặc vị thiên-nữ tam-nhân trong 6 cõi trời dục-giới.

Đặc biệt độc-giả có thể tự trắc nghiệm để biết mình có phải là người tam-nhân hay không, bằng cách thực- hành pháp-hành thiền-định, nếu có khả năng chứng đắc bậc thiền sắc-giới thiện-tâm, hoặc thực-hành pháp-hành thiền-tuệ, nếu có khả năng chứng ngộ chân-lý tứ Thánh- đế, chứng đắc Thánh-đạo, Thánh-quả và Niết-bàn, thì chắc chắn biết mình là hạng người tam-nhân rồi!

Quyển “ Phước-Thiện ” này, bần sư đã dày công sưu tầm, gom nhặt từ nhiều nguồn tài liệu từ trong Tam-tạng Pāḷi và Chú-giải Pāḷi, các tích chuyện liên quan đến mỗi phước-thiện, giúp cho độc giả hiểu biết về 10 phước- thiện chỉ được bấy nhiêu thôi!

Tuy bần sư cố gắng hết mình giảng giải để giúp cho độc giả tìm hiểu rõ về 10 phước-thiện, song vì khả năng có hạn, nên chắc chắn không tránh khỏi những điều sơ sót, thậm chí còn có chỗ sai ngoài khả năng hiểu biết của bần sư.

Để lần sau tái bản được hoàn thiện hơn, kính mong chư bậc thiện-trí có tâm từ chỉ giáo, góp ý chân tình.

Kính xin quý vị xem soạn phẩm này như là của chung, mà mỗi người trong chúng ta, ai cũng có bổn phận đóng góp xây dựng, để cho soạn phẩm này được hoàn hảo, hầu mong đem lại sự lợi ích chung, sự tiến hóa, sự an-lạc cho phần đông chúng ta.

Bần sư kính cẩn đón nhận những lời đóng góp phê bình xây dựng ấy của chư bậc thiện-trí, và kính xin quý Ngài ghi nhận nơi đây lòng chân thành biết ơn sâu sắc của bần sư.

Quyển sách “Phước-Thiện” tái bản lần thứ ba có sửa và bổ sung được hoàn thành do nhờ có nhiều người giúp đỡ như là Dhammavara Sāmaṇera xem bản thảo, Dhammanandā upāsikā đã tận tâm xem kỹ lại bản thảo, dàn trang, làm thành quyển sách và đã được Nhà xuất bản Tôn giáo cho phép ấn hành.

Bần sư vô cùng hoan hỷ và biết ơn tất cả quý vị.

Nhân dịp này, con là Dhammarakkhita Bhikkhu (tỳ- khưu Hộ-Pháp) thành kính dâng phần pháp thí thanh cao này đến Ngài Đại-Trưởng-Lão Hộ-Tông, Vaṃsa- rakkhitamahāthera là sư phụ của con, đồng thời đến Ngài Đại-Trưởng-Lão Thiện-Luật, Ngài Đại-Trưởng- Lão Bửu-Chơn, Ngài Đại-Trưởng-Lão Giới-Nghiêm, Ngài Trưởng-lão Hộ-Giác (chùa Từ Quang), Ngài Trưởng lão Hộ-Nhẫn (chùa Thiền Lâm, Huế) cùng chư Trưởng-Lão, chư Đại-đức khác đã dày công đem Phật- giáo Nguyên-thủy (Theravāda) về truyền bá trên quê hương Việt Nam thân yêu, và xin kính dâng phần phước- thiện thanh cao này đến chư Đại-Trưởng-Lão ở nước Thái-Lan, nước Myanmar (Miến-Điện), đã có công dạy dỗ con về pháp-học và pháp-hành.

Con kính mong quý Ngài hoan hỷ.

Idaṃ no ñātinaṃ hotu, sukhitā hontu ñātayo.

Phước-thiện pháp-thí thanh cao này, xin hồi hướng đến tất cả bà con thân quyến của chúng con, từ kiếp hiện-tại cho đến vô lượng kiếp trong quá-khứ, cầu mong quý vị hoan hỷ nhận phần phước-thiện thanh cao này để thoát khỏi cảnh khổ, được an-lạc lâu dài.

Imaṃ puññābhāgaṃ mātāpitu-ācariya-ñāti- mittānañ ceva sesasabbasattānañca dema, sabbepi te puññapattiṃ laddhāna sukhitā hontu, dukkhā muccantu sabbattha.

Chúng con thành tâm hồi hướng, chia phần phước- thiện pháp-thí thanh cao này đến ông bà, cha mẹ, thầy tổ, thân quyến, bạn hữu cùng tất cả chúng-sinh từ cõi địa-ngục, a-su-ra, ngạ-quỷ, súc-sinh, nhân-loại, chư- thiên trong các cõi trời dục-giới, chư phạm-thiên trong các cõi trời sắc-giới, ... Xin tất cả quý vị hoan hỷ nhận phần phước-thiện pháp-thí thanh cao này, cầu mong quý vị thoát mọi cảnh khổ, hưởng được mọi sự an-lạc lâu dài trong khắp mọi nơi.

Idaṃ me dhammadānaṃ āsavakkhayāvahaṃ hotu.

Phước-thiện pháp-thí thanh cao này của mỗi người chúng con, xin làm duyên lành dẫn dắt mỗi người chúng con đến chứng đắc A-ra-hán Thánh-đạo, A-ra- hán Thánh-quả và Niết-bàn, diệt-đoạn-tuyệt mọi phiền- não trầm-luân, giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong ba giới bốn loài.

Nếu mỗi người trong chúng con chưa diệt-đoạn-tuyệt được mọi phiền-não trầm-luân, chưa giải thoát khổ sinh, vẫn còn tử sinh luân-hồi, thì do năng lực phước-thiện pháp-thí thanh cao này ngăn cản mọi ác-nghiệp không có cơ hội cho quả tái-sinh trong 4 cõi ác-giới: địa-ngục, a-su-ra, ngạ-quỷ, súc-sinh; và cũng do năng lực phước- thiện thanh cao này chỉ hỗ trợ thiện-nghiệp cho quả tái- sinh trong cõi thiện-giới: cõi người, các cõi trời dục- giới... mà thôi.

Được sinh kiếp nào, mỗi người trong chúng con đều là người có chánh-kiến, có đức-tin trong sạch nơi Tam- bảo, tin nghiệp và quả của nghiệp, có duyên lành được gần gũi thân cận với bậc thiện-trí, lắng nghe chánh- pháp của bậc thiện-trí, có đức-tin trong sạch nơi bậc thiện-trí, cố gắng tinh-tấn thực-hành theo lời giáo-huấn của bậc thiện-trí, không ngừng tạo mọi pháp-hạnh ba- la-mật cho sớm được đầy đủ trọn vẹn, để mong sớm chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, mong chứng đắc 4 Thánh-đạo, 4 Thánh-quả và Niết-bàn, mong diệt tận mọi phiền-não trầm-luân, trở thành bậc Thánh A-ra-hán.

Trong kiếp tử sinh luân-hồi, mỗi khi chúng con được nghe tin lành Đức-Phật, Đức-Pháp, Đức-Tăng ngự nơi nào, dù gần dù xa, chúng con liền phát sinh đại-thiện-tâm hỷ lạc, có đức-tin trong sạch nơi Đức-Phật, Đức-Pháp, Đức-Tăng, quyết tâm tìm đến nơi ấy, để hầu đảnh lễ Đức-Thế-Tôn, hoặc chư Thánh thanh-văn đệ-tử của Ngài, lắng nghe chánh-pháp, cố gắng tinh-tấn thực-hành theo chánh-pháp của Ngài, để mong chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc 4 Thánh-đạo, 4 Thánh-quả và Niết-bàn, diệt tận mọi phiền-não, mọi tham-ái, trở thành bậc Thánh A-ra-hán sẽ tịch diệt Niết-bàn, giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong ba giới bốn loài.

Nay, chúng con hết lòng thành kính thọ phép quy-y Tam-bảo: quy-y nơi Đức-Phật-bảo, quy-y nơi Đức- Pháp-bảo, quy-y nơi Đức-Tăng-bảo và thành tâm hộ trì Tam-bảo cho đến trọn đời, trọn kiếp.

Do nhờ năng lực phước-thiện thanh cao này, cầu mong cho mỗi người chúng con luôn luôn có duyên lành, tạo được nhân tốt sâu sắc trong Phật-giáo.

Do nhờ năng lực phước-thiện pháp-thí thanh cao này theo hỗ trợ, nhắc nhở cho mỗi người chúng con trong mỗi kiếp, dù khi được thành tựu quả-báu ở cõi người (manussasampatti) hưởng được mọi sự an-lạc đầy đủ trong cõi người như thế nào, cũng không đắm say trong cõi người; hoặc dù khi được thành tựu quả-báu ở cõi trời (devasampatti) hưởng được mọi an-lạc đầy đủ trong cõi trời như thế nào, cũng không đắm say trong cõi trời.

Thật ra, mục đích cứu cánh cao cả của mỗi chúng con chỉ có cầu mong sớm thành tựu quả-báu chứng ngộ Niết-bàn (Nibbānasampatti) mà thôi, để mong giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong ba giới bốn loài.

Icchitaṃ patthitaṃ amhaṃ, Khippameva samijjhatu.

Điều mong ước, ý nguyện của chúng con Cầu mong sớm được thành tựu như ý.

PL. 2563 / DL. 2019 Rừng Núi Viên Không xã Tóc Tiên, huyện Tân Thành tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu

Tỳ-khưu Hộ-Pháp (Dhammarakkhita Bhikkhu) (Aggamahāpaṇḍita)

Trang Website được thành lập và quản lý bởi các cận sự nam, cận sự nữ trong Phật Giáo. Mục đích nhằm lưu trữ, số hoá kinh sách và tài liệu Phật Giáo Nguyên Thuỷ - Theravāda.

Chi tiết

Giới thiệu quyển Phước Thiện

Từ điển Pali

Tạng Luật

Tạng Kinh

Vi Diệu Pháp

Giảng Pháp

Học Thiền Vipassanā

Lý Thuyết Vipassanā

Soạn / Dịch Giả

Phật Học Căn Bản

Sử Liệu Phật Giáo

Vấn Đáp Phật Pháp

Góc Nhìn

Cổ Ngữ Pāli

Bậc Trưởng Lão

Mục Khác

Đăng Ký Thành Viên

Kinh Tụng

Lớp Phật Pháp

Lời Ngỏ

Góc Sáng Tác