Nghiệp và quả nghiệp của Đức-Phật Gotama
* Tiền-kiếp của Đức-Phật Gotama, từ vô thuỷ đã trải qua vô số kiếp không thể biết, đã từng tạo mọi đại-thiện-nghiệp và đã tạo mọi ác-nghiệp đều được lưu trữ ở trong tâm sinh rồi diệt liên tục từ kiếp này sang kiếp kia, dù cho thân thay đổi theo mỗi kiếp tuỳ theo nghiệp và quả của nghiệp, trong vòng tử sinh luân-hồi trong 3 giới 4 loài, trong vô số tiền-kiếp ấy, khi chưa phải là Đức-Bồ-tát và khi đã là Đức-Bồ-tát tiền-kiếp của Đức-Phật Gotama.
* Tiền-kiếp của Đức-Phật Gotama là kiếp thí-chủ cúng dường tấm vải cũ đến vị tỳ-khưu sống trong rừng, rồi phát nguyện trong tâm muốn trở thành Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác, là kiếp Đức-Bồ-tát Chánh-Đẳng- Giác đầu tiên của Đức-Phật Gotama.
Vô số tiền-kiếp của Đức-Phật Gotama không chỉ tiếp tục cố gắng tinh-tấn thực-hành bồi bổ cho đầy đủ 30 pháp-hạnh ba-la-mật gọi là đại-thiện-nghiệp ba-la-mật, mà có khi còn tạo mọi ác-nghiệp nữa cũng đều được lưu trữ tích lũy đầy đủ ở trong tâm sinh rồi diệt liên tục từ kiếp này sang kiếp kia trong vòng tử sinh luân-hồi, mặc dù thân mỗi kiếp thay đổi tùy theo nghiệp và quả của nghiệp, nhưng tất cả mọi đại-thiện-nghiệp và mọi ác-nghiệp vẫn được lưu trữ không hề mất mát một mảy may nào, cho đến kiếp chót là Đức-Bồ-tát Thái-tử Siddhattha trước khi trở thành bậc Thánh A-ra-hán đầu tiên trên toàn cõi-giới chúng-sinh.
Đại-thiện-nghiệp ba-la-mật hỗ trợ cho quả
* Đức-Bồ-tát Thái-tử Siddhattha sinh làm người có đầy đủ 32 tướng tốt của bậc-đại-nhân và 80 tướng tốt phụ đó là quả của đại-thiện-nghiệp 30 pháp-hạnh ba-la-mật của tiền-kiếp Đức-Bồ-tát đã tạo trong vô số kiếp quá-khứ.
Năm tròn đúng 35 tuổi, Đức-Bồ-tát Chánh-Đẳng-Giác Siddhattha ngự đến ngồi trên bồ đoàn quý báu tại cội Đại-Bồ-đề trong khu rừng Uruvelā, thực-hành pháp-hành thiền-tuệ, chính đại-thiện-nghiệp 30 pháp-hạnh ba-la-mật hỗ trợ dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế không thầy chỉ dạy, chứng đắc 4 Thánh-đạo, 4 Thánh-quả và Niết-bàn, diệt tận được 4 pháp trầm-luân (āsava), mọi tham-ái, mọi phiền-não không còn dư sót, đặc biệt diệt được mọi tiền-khiên-tật (vāsanā), trở thành bậc Thánh A-ra-hán đầu tiên trong toàn muôn ngàn cõi-giới chúng- sinh, nên gọi là Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác độc nhất vô nhị có danh hiệu là Đức-Phật Gotama.
Khi Đức-Bồ-tát Siddhattha đã trở thành bậc Thánh A-ra-hán đầu tiên gọi là Đức-Phật Gotama thì không còn tạo thêm nghiệp mới nào nữa, bởi vì Đức-Phật và chư bậc Thánh A-ra-hán có tác-ý tâm-sở đồng sinh với duy-tác-tâm, nên tác-ý ấy không gọi là nghiệp, mà chỉ thuộc về pháp không-thiện không-ác (abyākatadhamma) mà thôi.
Tuy Đức-Phật và chư bậc Thánh A-ra-hán hoàn toàn không tạo thêm nghiệp mới, nhưng vẫn còn tất cả mọi đại-thiện-nghiệp cũ và mọi ác-nghiệp cũ đã tạo từ trước khi trở thành bậc Thánh A-ra-hán, tất cả mọi đại-thiện- nghiệp và mọi ác-nghiệp ấy vẫn còn được lưu trữ ở trong tâm của Đức-Phật, của chư bậc Thánh A-ra-hán.
Nếu nghiệp cũ nào có cơ hội thì nghiệp cũ ấy cho quả trong kiếp hiện-tại cho đến trước khi Đức-Phật, hoặc chư bậc Thánh A-ra-hán tịch diệt Niết-bàn.
* Đức-Phật và chư bậc Thánh A-ra-hán sau khi tịch diệt Niết-bàn rồi, thì tất cả mọi đại-thiện-nghiệp cũ và mọi ác-nghiệp cũ ấy đều trở thành vô-hiệu-quả-nghiệp (ahosikamma) không còn cơ hội cho quả được nữa.
