Nguyên nhân nào gọi là tham tâm và yếu tố nào dẫn tới sự phát sinh tâm

Nguyên nhân nào gọi là tham tâm và yếu tố nào dẫn tới sự phát sinh tâm tham?

DO NGUYÊN NHÂN NÀO GỌI LÀ THAM-TÂM?

Bất-thiện-tâm nào có nhân tham (lobhahetu) hoặc có tham tâm-sở (lobhacetasika) nhiều năng lực dắt dẫn các tâm-sở khác đồng sinh với tham-tâm ấy biết đối-tượng tốt đáng hài lòng, gọi tâm ấy là tham-tâm (lobhacitta).

NHÂN PHÁT SINH 8 THAM-TÂM

8 tham-tâm phát sinh do 4 nhân:

1- Lobhaparivārakammapaṭisandhikatā: sự tái-sinh của người với đại-quả-tâm có ảnh hưởng đến tham-tâm.

2-Lobha ussannabhavato cavanatā: sự chuyển kiếp (chết) của chúng-sinh từ cõi giới có tham- tâm nhiều.

3- Iṭṭhārammaṇasamāyogo: tiếp xúc với đối- tượng tốt đáng hài lòng.

4- Ussādadassanaṃ: thấy đối-tượng thật đáng hài lòng ham thích.

Nếu hội đủ 4 nhân này thì tham-tâm phát sinh.

NHÂN PHÁT SINH THAM-TÂM ĐỒNG SINH VỚI THỌ HỶ

Tham-tâm đồng sinh với thọ hỷ do 4 nhân:

1- Somanassapaṭisandhikatā: sự tái-sinh của người với đại quả-tâm đồng sinh với thọ hỷ.

2- Agambhīrapakatikā: không có tâm suy xét sâu sắc trong đối-tượng.

3- Iṭṭhārammaṇasamāyogo: tiếp xúc với đối- tượng tốt đáng hài lòng.

4- Byasanamutti: không gặp 5 điều thiệt hại:

- Ñātibyasana: sự thiệt hại về thân quyến.

- Bhogabyasana: sự thiệt hại về của cải tài sản.

- Rogabyasana: sự tai hại do bệnh nặng.

- Diṭṭhibyasana: sự tai hại do tà-kiến.

- Sīlabyasana: sự tai hại do phạm giới.

Nếu hội đủ 4 nhân này thì tham-tâm đồng sinh với thọ hỷ phát sinh.

NHÂN PHÁT SINH THAM-TÂM ĐỒNG SINH VỚI THỌ XẢ

Tham-tâm đồng sinh với thọ xả do 5 nhân:

1- Upekkhāpaṭisandhikatā: sự tái-sinh của người với đại quả-tâm đồng sinh với thọ xả.

2- Gambhīrapakatikā: có tâm suy xét sâu sắc trong đối-tượng.

3-Majjhattārammaṇasamāyogo: tiếp xúc với đối-tượng không tốt không xấu (bậc trung).

4- Byasanamutti: không gặp 5 điều thiệt hại. 5- Mūgadhātukatā: người có tính si-mê.

Nếu hội đủ 5 nhân này thì tham-tâm đồng sinh với thọ xả phát sinh.

NHÂN PHÁT SINH THAM-TÂM HỢP VỚI TÀ-KIẾN

Tham-tâm hợp với tà-kiến do 5 nhân:

1- Diṭṭhijjhāsayatā: tâm tính hay có tà-kiến.

2- Diṭṭhivippannapuggalasevanatā: thường hay gần gũi thân cận với người có tà-kiến.

3- Saddhammavimukhatā: không thích nghe chánh-pháp.

4- Micchāvitakkabahulatā: hướng tâm nghĩ sai lầm nhiều về tà-kiến.

5- Ayoniso ummajjanaṃ: phát sinh suy nghĩ điều không hợp pháp.

Nếu hội đủ 5 nhân này thì tham-tâm hợp với tà-kiến phát sinh.

NHÂN PHÁT SINH THAM-TÂM KHÔNG HỢP VỚI TÀ-KIẾN

Tham-tâm không hợp với tà-kiến do 5 nhân:

1- Sassata ucchedadiṭṭhi anajjhāsayatā: thường-kiến và đoạn-kiến không có trong tâm tính từ tiền-kiếp.

2- Diṭṭhivippannapuggala asevanatā: không gần gũi thân cận với người có tà-kiến.

3- Saddhammasammukhatā: thích nghe chánh-pháp.

4- Sammāvitakkabahulatā: hướng tâm đúng đắn về chánh-kiến.

5- Ayoniso na ummajjanaṃ: không phát sinh suy nghĩ điều không hợp pháp.

Nếu hội đủ 5 nhân này thì tham-tâm không hợp với tà-kiến phát sinh.

NHÂN PHÁT SINH THAM-TÂM KHÔNG CẦN TÁC ĐỘNG

Tham-tâm không cần tác động phát sinh do 6 nhân:

1- Asaṅkhārikakammajanitapaṭisandhikatā:tái sinh của người từ ác-nghiệp không cần tác động.

2- Kalalakāyacittatā: thân và tâm được an-lạc.

3- Sītuṇhādīnaṃ khamanabahulatā: có tính chịu đựng sự nóng, sự lạnh, v.v... trở thành thói quen.

4- Kattabbakammesu diṭṭhānisaṃsatā: đã từng thấy rõ hiệu quả trong công việc nên làm.

5- Kammesu ciṇṇavasitā: có tính chuyên môn trong công việc làm ấy.

6- Utubhojanādisappāyalābho: có được đầy đủ thuận lợi về thời tiết, vật thực, v.v...

Nếu hội đủ 6 nhân này thì tham-tâm không cần tác động phát sinh.

NHÂN PHÁT SINH THAM-TÂM CẦN TÁC ĐỘNG

Tham-tâm cần tác động phát sinh do 6 nhân:

1- Sasaṅkhārikakammajanitapaṭisandhikatā: sự tái-sinh của người từ ác-nghiệp cần tác động.

2- Akalalakāyacittatā: thân và tâm không được an-lạc.

3- Sītuṇhādīnaṃ akhamanabahulatā: không có tính chịu đựng sự nóng, sự lạnh, v.v...trở thành thói quen.

4-Akattabbakammesu diṭṭhānisaṃsatā: không từng thấy hiệu quả trong công việc nên làm.

5- Kammesu aciṇṇavasitā: không có tính chuyên môn trong công việc làm ấy.

6- Utubhojanādi asappāyalābho: không có được đầy đủ thuận lợi về thời tiết, vật thực, v.v..

Nếu hội đủ 6 nhân này thì tham-tâm cần tác động phát sinh.

Trích Akusalacitta: Bất Thiện Tâm, Vi Diệu Pháp Hiện Thực Trong Cuộc Sống, Soạn giả Tỳ Khưu Hộ Pháp

Trang Website được thành lập và quản lý bởi các cận sự nam, cận sự nữ trong Phật Giáo. Mục đích nhằm lưu trữ, số hoá kinh sách và tài liệu Phật Giáo Nguyên Thuỷ - Theravāda.

Chi tiết

Nguyên nhân nào gọi là tham tâm và yếu tố nào dẫn tới sự phát sinh tâm tham?

Từ điển Pali

Tạng Luật

Tạng Kinh

Vi Diệu Pháp

Giảng Pháp

Học Thiền Vipassanā

Lý Thuyết Vipassanā

Soạn / Dịch Giả

Phật Học Căn Bản

Sử Liệu Phật Giáo

Vấn Đáp Phật Pháp

Góc Nhìn

Cổ Ngữ Pāli

Bậc Trưởng Lão

Mục Khác

Đăng Ký Thành Viên

Kinh Tụng

Lớp Phật Pháp

Lời Ngỏ

Góc Sáng Tác