Nói Về Pháp Có Hai Chi

Trở về Trang kế

PHẬT GIÁO NGUYÊN THỦY THERAVĀDA
-----

KHO TÀNG PHÁP BẢO

(DHAMMA DHANA)

Soạn giả:
Bhikkhu Nāga Mahā Thera - Tỳ khưu Bửu Chơn

PL.2505 – DL.1961
---

NÓI VỀ PHÁP CÓ HAI CHI

– Phận sự trong Phật giáo có 2:

1) ganthadhura: phận sự phải học tam tạng kinh, luật, luận;

2) vipassanādhura: phận sự phải hành theo giới, định, tuệ.

– Đức tin có 2:

1) lokiya saddhā: đức tin của kẻ phàm nhơn;

2) lokuttara saddhā: đức tin của bậc thánh nhơn.

– Sự đầy đủ có 2:

1) bhogasampadā: đầy đủ tài sản;

2) parivāra sampadā: đầy đủ người tùy tùng (bè bạn và thân quyến).

– Trí tuệ có 2:

1) lokiya paññā: phàm tuệ;

2) lokuttara paññā: thánh tuệ.

– Sự nguyện vọng được thành tựu có 2:

1) adhikāro: sự bố thí thật nhiều;

2) chandatā: sự quyết tâm ước nguyện.

– Sức lực Đức Phật có 2:

1) Kāyabalaṃ: thân lực;

2) Paññābalaṃ: huệ lực.

– Quy y có 2:

1) lokiya saranaṃ: phàm qui (qui y Tam bảo của bậc phàm nhơn);

2) lokuttara saranaṃ: thánh qui (qui y Tam bảo của bậc Thánh nhơn).

– Bố thí có 2:

1) dhamma dānaṃ: pháp thí (là nói pháp hoặc ấn tống kinh);

2) āmisa dānaṃ: tài thí (cho tất cả mọi vật trừ pháp thí).

– Nơi bố thí có 2:

1) pāṭipuggalika dānaṃ: bố thí cho một cá nhân;

2) saṅgha dānaṃ: bố thí công cộng, bố thí đến chư Tăng.

– Cách thọ trì giới có 2:

1) pacceka samādāna: thọ trì mỗi điều học của giới;

2) ekajjha samādāna: thọ trì gộp chung lại các điều học lại một lần.

– Người giữ giới có 2 bậc:

1) āgāriya sīlaṃ: giới của người tại gia;

2) anāgāriya sīlaṃ: giới của bậc xuất gia.

– Sự tránh xa tội lỗi có 2:

1) sampatti virati: tự mình nhận thức là tội lỗi rồi xa lánh;

2) samādāna virati: thọ trì giới hạnh rồi mới xa lánh.

– Sự tham lam có 2 chi:

1) parabhaṇḍaṃ: tài vật của người khác;

2) attano parināmaṃ: tìm cách sang đoạt về cho mình.

– Luật thực hành có 2:

1) samvara vinaya: luật phải thu thúc có 5 là: giới, lục căn, trí tuệ, nhẫn nại và tinh tấn;

2) pahāna vinaya: luật phải dứt bỏ (phiền não) có 5 là: do nhờ thiền định, minh sát, đạo, quả, Niết-bàn.

– Người không biết bố thí có 2 nguyên nhân:

1) maccherā: lòng dạ bỏn xẻn;

2) pamādā: dể duôi (vì cho mình còn sống lâu).

– Phàm nhơn có 2 hạng là:

1) andhaputthujjano: phàm nhơn còn tối tăm (là còn nhiều điều tội lỗi do thân khẩu ý);

2) kalyāna puthujjano: phàm nhơn được sáng suốt (là có nhiều pháp thiện trong tâm).

– Thiền định có 2:

1) sammā samādhi: chánh định;

2) micchā samādhi: tà định (định không chân chánh theo tà thuyết).

– Thiền định có 2 bậc:

1) lokiya jhāna: phàm định (là nhập định được nhưng chưa đắc đạo quả chi);

2) lokuttara jhāna: thánh định (của các bậc đã đắc đạo).

– Nguyên nhân làm cho người chưa giữ giới có thể giữ giới được và người đã thọ giới rồi càng được trong sạch có 2:

1) hiri: hổ thẹn tội lỗi;

2) ottappa: ghê sợ tội lỗi.

Từ đây kể luôn về pháp có 2 loại chớ không nêu đầu đề:

– 1) nāma: danh pháp(1); 2) rūpa: sắc pháp(2).

– 1) avijjā: vô minh; 2) bhavataṇhā: sự ham muốn cảnh giới.

– 1) bhavadiṭṭhi: thường kiến; 2) vibhava diṭṭhi: đoạn kiến.

– 1) ahiriko: không hổ thẹn tội lỗi; 2) anottappo: không ghê sợ tội lỗi.

– 1) dovacassatā: người khó dạy; 2) pāpamittātā: thân cận bạn ác.

– 1) sovacassatā: người dễ dạy; 2) kalyānamittatā: thân cận bạn lành.

– 1) āpatti kusalatā: rành mạch cách phạm tội; 2) āpattivuṭṭhāna kusalatā: rành mạch về cách thoát khỏi tội.

– 1) samāpatti kusalatā: rành mạch cách nhập định; 2) samāpatti vuṭṭhāna kusalatā: rành mạch cách xả định.

– 1) dhātu kusalatā: rành mạch cách nguyên chất; 2) manasikāra kusalatā: rành mạch cách chú tâm.

– 1) āyatana kusalatā: rành mạch trong lục căn; 2) paticca samuppāda kusalatā: rành mạch trong nhân duyên khởi.

– 1) thāna kusalatā: rành mạch trong nguyên nhân; 2) aṭṭhāna kusalatā: rành mạch trong cách không phải nguyên nhân.

– 1) khanti: nhẫn nhục; 2) soracca: tánh nhu hòa.

– 1) sati: sự ghi nhớ; 2) sampajañña: biết mình.

– 1) indriyesu guttadvāratā: thu thúc lục căn; 2) bhojane mattaññutā: biết tri túc trong vật thực.

– 1) samatha: thiền định; 2) vipassanā: minh sát.

– 1) satibala: niệm lực; 2) samādhibala: định lực.

– 1) sīlavipatti: hư hỏng giới hạnh; 2) diṭṭhi vipatti: hư hỏng kiến thức.

– 1) sīla visuddhi: giới hạnh trong sạch; 2) diṭṭhi visuddhi: kiến thức trong sạch.

– 1) vijjā: minh triết; 2) vimutti: giải thoát.

– Đây là những pháp có 2 chi:

1) saṅkhata dhamma: pháp hữu vi (còn hành vi tạo tác);

2) asaṅkhata dhamma: pháp vô vi (là Niết-bàn);

– Niết-bàn có 2:

1) saupādisesanibbāna: hữu dư Niết-bàn (đắc Niết-bàn nhưng còn ngũ uẩn là còn sống);

2) anupādisesanibbāna: vô dư Niết-bàn (là khi chết diệt tắt luôn cả ngũ uẩn).

– Chư tăng có 2 bậc:

1) sammatisaṅgha: phàm tăng;

2) ariyasaṅgha: Thánh tăng.

– Căn bản của bậc trí thức có 2:

1) kataññū: biết ơn người;

2) katavedī: biết làm cách nào trả ơn.

– Cảnh giới để làm cho người phá giới có 2:

1) niraya: địa ngục;

2) tiracchānayoni: sanh làm súc sanh.

– Sự yên vui có 2 cách:

1) kāmasukha: yên vui trong ngũ trần;

2) nekkhammasukha: yên vui về xuất gia.

– Hai hạng người khó kiếm:

1) pubbakārī: người làm ơn trước (cho mình chưa từng quen thuộc);

2) kataññūkatavedī: người biết ơn và tìm thế trả ơn.

– Cách giúp đỡ (saṅgaha) có 2:

1) āmisasaṅgaha: giúp đỡ vật chất;

2) dhammasaṅgaha: giúp đỡ về tinh thần.

– Sự ràng buộc khó dứt bỏ có 2:

1) lābhāsā: ràng buộc trong lợi lộc;

2) jīvitāsā: ràng buộc trong mạng sống.

– Sự mến thương nhau do hai nguyên nhân:

1) pubbevasannivāsena: do sự đã gặp nhau, ở chung nhau trong kiếp trước;

2) paccuppannahitena: do sự giúp đỡ nhau, hoặc làm lợi ích cho nhau trong hiện tại.

– Sự tìm lỗi người có 2 hạng:

1) randhagavesaka: người tìm lỗi cố ý để làm cho xấu, cho nhục kẻ khác;

2) sabhāvasaṇthita: người tìm lỗi cố ý muốn cho kẻ khác được tấn hóa.

– Sự chết có 2 cách:

1) akālamaraṇa: chết bất thường;

2) kālamaraṇa: chết hợp thời (đúng số).

– Sự già có 2 cách:

1) appaticchannajanā: già một cách rõ rệt (như răng long, má cóp, tóc bạc, v.v...);

2) paṭicchannajanā: già kín đáo không thấy được (là người còn trẻ mỗi ngày mỗi già luôn luôn hoài nhưng không thấy được).

– Nguyên nhân làm cho pháp trầm luân (āsava) phát triển lên:

1) adhamme dhammasaññī: không phải giáo pháp chân chánh lại cho là chân chánh;

2) dhamme adhammasaññī: pháp chân chánh lại cho là pháp không chân chánh.

– Cúng dường có 2 cách:

1) āmisapūjā: cúng dường vật dụng;

2) dhammapūjā: cúng dường pháp bảo.

-oo0oo-

(1) Thọ, tưởng, hành, thức và Niết-bàn.

(2) Tứ đại: đất, nước, lửa, gió và 24 sắc liên quan.

Trang Website được thành lập và quản lý bởi các cận sự nam, cận sự nữ trong Phật Giáo. Mục đích nhằm lưu trữ, số hoá kinh sách và tài liệu Phật Giáo Nguyên Thuỷ - Theravāda.

Chi tiết

Nói Về Pháp Có Hai Chi

Từ điển Pali

Tạng Luật

Tạng Kinh

Vi Diệu Pháp

Giảng Pháp

Học Thiền Vipassanā

Lý Thuyết Vipassanā

Soạn / Dịch Giả

Phật Học Căn Bản

Sử Liệu Phật Giáo

Vấn Đáp Phật Pháp

Góc Nhìn

Cổ Ngữ Pāli

Bậc Trưởng Lão

Mục Khác

Đăng Ký Thành Viên

Kinh Tụng

Lớp Phật Pháp

Lời Ngỏ

Góc Sáng Tác