Phần Phụ Lục Cách Phát Âm Mẫu Tự Pāḷi

NỀN-TẢNG-PHẬT-GIÁO (MŪLABUDDHASĀSANA)

QUYỂN II

QUY-Y TAM-BẢO (TISARAṆA)

Soạn giả: Tỳ-khưu Hộ-Pháp (Dhammarakkhita Bhikkhu) (Aggamahāpaṇḍita)

PHẦN PHỤ LỤC

CÁCH PHÁT ÂM MẪU TỰ PĀḶI

 

Tiếng Pāḷi gồm có 41 mẫu tự, chia làm 2 loại:

I. Nguyên âm gồm có 8 mẫu tự: a, ā, i, ī, u, ū, e, o.

8 nguyên âm này chia làm hai loại:

1-3 nguyên âm đọc giọng ngắn, thời gian 1 lần nháy mắt.

 

Nguyên âm Pāḷi	a	i	u
Cách phát âm	á	í	ú

 

5 nguyên âm đọc giọng dài gấp đôi, thời gian 2 lần nháy mắt:

 

Nguyên âm Pāḷi	ā	ī	ū	e	o
Cách phát âm	a-a	i-i	u-u	ê-ê	ô-ô

II. Phụ âm gồm có 33 phụ âm, chia thành nhóm như sau:

1

ka

kha

ga

gha

ṅ

Phát âm ở cổ

cá

khá

gá

ghá

ngá

2

ca

cha

ja

jha

ña

Phát âm ở đóc họng

chá

schá

chá

schá

nhá

3

ṭa

ṭha

ḍa

ḍha

ṇa

Phát âm cong đầu lưỡi trên hàm ếch

tá

thá

đá

thá

ná

4

ta

tha

da

dha

na

Phát âm đặt đầu lưỡi vào 2 đầu răng

tá

thá

đá

thá

ná

5

pa

pha

ba

bha

ma

Phát âm ở hai đầu môi

pá

phá

bá

phá

má

ya

ra

La

va

sa

ha

ḷa

ṃ

giá

rá

Lá

wóa

xá

há

lá

ân

Thực ra, 33 phụ âm này được phiên âm cách phát âm rất khó chuẩn. Nên học tập cách phát âm trực tiếp với thầy dạy

Cách phát âm

41 mẫu tự Pāḷi chia làm 6 cách phát âm:

1. Những nguyên âm và phụ âm phát âm ở cổ, có 8 âm: a, ā, ka, kha, ga, gha, ṅ, ha.

2. Những nguyên âm và phụ âm phát âm ở đóc họng, có 8 âm: i, ī, ca, cha, ja, jha, ña, ya.

3. Những phụ âm phát âm bằng cách cong đầu lưỡi ở hàm ếch, khi phát âm đánh đầu lưỡi ra ngoài, có 7 phụ âm: ṭa,  ṭha, ḍa, ḍha, ṇa, ra, ḷa.

 

4. Những phụ âm phát âm phát âm bằng cách đặt đầu lưỡi ở hai đầu răng, khi phát âm đồng thời hở 2 đầu răng, có 7 phụ âm là: ta, tha, da, dha, na, la, sa.

 

5. Những nguyên âm và phụ âm phát âm ở 2 đầu môi (miệng ngậm lại), khi phát âm đồng thời hở đầu môi, có 7 âm: u, ū, pa, pha, ba, bha, ma.

 

6. Phụ âm (ṃ) m có dấu chấm ở bên dưới phát âm nơi  lỗ mũi, khi phát âm 2 đầu môi ngậm lại. Phụ âm này thường theo sau 3 nguyên âm là: aṃ, iṃ, uṃ.

 

Những nguyên âm, phụ âm phát sinh 2 nơi:

- Nguyên âm “ê” phát âm nơi cổ và đóc họng.

- Nguyên âm “ô” phát âm nơi cổ và môi.

- Phụ âm “va” phát âm nơi răng và môi.

Cách đọc tiếng Pāḷi

Tiếng Pāḷi có một thứ tiếng, mà mỗi chữ có nhiều mẫu tự. Cách phát âm ghép đọc theo mỗi mẫu tự: có danh từ nguyên âm đứng đầu mỗi chữ; có danh từ phụ âm đứng đầu mỗi chữ.

- Khi nguyên âm đứng đầu riêng biệt, không ghép với phụ âm sau.

Ví dụ: a-kata (á-ká-tá): không làm.

ā-kāsa (a-ka-xa): hư không...

- Khi nguyên âm đứng đầu ghép với phụ âm đứng sau.

Ví dụ: akka (ăc-cá): mặt trời.

icchā (íc-cha): mong muốn...

- Khi phụ âm đơn đứng đầu ghép với nguyên âm sau.

Ví dụ: ka kā ki kī ku kū ke ko

(cá) (ca) (kí) (ki) (cú) (cu) (kê) (cô)

Ví dụ: kaṭa (cá-tá): chiếc chiếu.

gata (gá-tá): đã đi...

- Khi phụ âm ghép với nguyên âm trước.

Ví dụ: gacchati (gắt-chá-tí): đi.

cakkhu (chắc-khú): mắt...

Cách phát âm một danh từ Pāḷi có hai cách: Phụ âm đơn ghép với nguyên âm:

Ví dụ: Karoti (cá-rô-tí): làm, hành động.

Kāyasucarita (ca-giá-xú-chá-rí-tá): thân hành thiện.

Hai phụ âm ghép vào nhau, thì nguyên  âm của phụ âm trước bị xóa, còn lại phụ âm ấy ghép vào nguyên âm của phụ âm trước.

Ví dụ: ka + ka = kka trong danh từ cakka (chắc-cá) bánh xe...

Nếu trường hợp còn lại phụ âm ấy mà không có nguyên âm trước, thì phụ âm ấy ghép chung vào phụ âm sau.

Ví dụ: da + ra = dra trong danh từ Indrya (in-drí-giá) chủ, căn...

Hai phụ âm ghép vào nhau phải đúng theo quy tắc mới thành danh từ Pāḷi và có ý nghĩa.

Bảng ghép hai phụ âm Pāḷi

Phụ âm ghép	Ví dụ	Cách phát âm	Ý nghĩa
ka + ka = kka	Cakka	Chắc-cá	Bánh xe
ka + kha = kkha	Dukkha	Đúc-khá	Khổ
ka + ya = kya	Sakya	Xắc-kgiá	Dòng họ Sakya
ka + ri = kri	Kriyā	Kri-giá	Hành động
ka + la = kla	Kilesa	Klê-xá	Phiền não
ka + va = kva	Kvattho?	Quắt-thô	Có lợi ích gì?
kha + ya = khya	Ākhyāta	A-khgia-tá	Động từ
kha + va = khva	Ahaṃkhvajja	Ahăng kh-wắt chá	Ngày hôm nay, tôi
ga + ga = gga	Magga	Mắc-gá	Đạo, đường
ga + gha = ggha	Aggha	Ắc-ghá	Giá cả
ga + ya = gya	Ārogya	A-rô-ggiá	Sức khỏe
ga + ra = gra	Graha	Grá-há	Chê trách
ṅ + ka = ṅka	Paṅka	Panh-cá	Bùn lầy, dơ bẩn
ṅ + kha = ṅkha	Saṅkhata	Xăn-khá-tá	Được cấu tạo

 

Phụ âm ghép	Ví dụ	Cách phát âm	Ý nghĩa
ṅ + ga = ṅga	Saṅgaha	Xăn-gá-há	Gom góp
ṅ + gha = ṅgha	Saṅgha	Xăn-ghá	Chư Tăng
ca + ca = cca	Sacca	Xắt-chá	Sự thật, chân lý
ca + cha = ccha	Gacchati	Gắt-chá-tí	Đi
ja + ja = jja	Ajja	Ắt-chá	Hôm nay
ja + jha = jjha	Upajjhāya	Ú-pắt-cha-giá	Thầy tế độ
ña + ña = ñña	Pañña	Panh-nha	Trí tuệ
ña + ca = ñca	Pañca	Panh-chá	Số 5
ña + cha = ñcha	Uñchati	Un-chá-ti	Đi kiếm ăn
ña + ja = ñja	Añjalī	Ăn-cha-li	Chắp tay cung kính
ña + jha = ñjha	Vañjhā	Văn-cha	Đàn bà vô sinh
ña + ha = ñha	Pañhā	Panh-ha	Câu hỏi
ṭa + ṭa = ṭṭa	Vaṭṭa	Voát-tá	Vòng, luân hồi
ṭa + ṭha = ṭṭha	Vuṭṭha	Wút-thá	Mưa ướt
ḍa + ḍa = ḍḍa	Āḍḍa	Ắt-đá	Sự phán xét
ḍa + ḍha = ḍḍha	Vuḍḍha	Wút-thá	Già, trưởng lão

 

Phụ âm ghép	Ví dụ	Cách phát âm	Ý nghĩa
ṇa +ṭa = ṇṭa	Kaṇṭaka	Căn-tá-cá	Cái gai nhọn
ṇa + ṭha = ṇṭha	Gaṇṭhi	Găn-thí	Cái gút
ṇa + ḍa = ṇḍa	Paṇḍita	Panh-đí-tá	Bậc thiện trí
ṇa + ḍha = ṇḍha	Kaṇḍha	Căn-thá	Cổ
ṇa + ṇa = ṇṇa	Vaṇṇa	Voanh-ná	Sắc đẹp, màu sắc
ṇa + ha = ṇha	Gaṇhati	Găn-há-tí	Mang
ta + ta = tta	Attā	Ắt-ta	Ta, ngã
ta + tha = ttha	Attha	Ắt-tha	Sự lợi ích
ta + va = tva	Katvā	Cắt-toa	Đã làm rồi
ta + ya = tya	Cetyāni	Chê-tgia-ní	Các ngôi Bảo tháp
ta + ra = tra	Atra	Át-trá	Tại đây
da + da = dda	Upaddava	Ú-pắt-đá-voas	Tai nạn
da + dha = ddha	Buddha	Bút-thá	Đức Phật
da + ya = dya	Adya	Á-đgiá	Hôm nay
da + ra = dra	Indriya	In-dri-giá	Chủ, căn
da + va = dva	Dvāra	Dvoa-rá	Cửa, môn

 

Phụ âm ghép	Ví dụ	Cách phát âm	Ý nghĩa
dha + ya = dhaya	Madhya	Ma-dhgiá	Ở giữa
dha + va = dhva	Madhvāsapa	Ma-dhvoa-xá-pá
na + ta = nta	Anta	Ăn-tá	Cuối cùng
na +tva = ntva	Gantvā	Găn-tvoa	Đã đi rồi
na + tha = ntha	Santhara	Xăn-thá-rá	Tấm vải trải giường
na + da = nda	Canda	Chăn-đá	Mặt trăng
na + dra = ndra	Indriya	In-đri-giá	Chủ, căn
na + dha = ndha	Andha	Ăn-thá	Mù quáng
na + na = nna	Anna	Ăn-na	Vật thực, cơm
na + ya = nya	Nyāsa	Ngià-xá	Cầm đồ, nợ
na + ha = nha	Nhāru	Nha-rú	Gân
pa + pa = ppa	Appa	Áp-pá	Ít
pa + pha = ppha	Puppha	Pụp-phá	Bông hoa
pa + ya = pya	Lipya	Li-pgiá	Viết chữ
pa + la = pla	Pariplava	Pá-rí-plá-voa	Hiện rõ ra
ba + ba = bba	Sabba	Xắp-bá	Tất cả

 

Phụ âm ghép	Ví dụ	Cách phát âm	Ý nghĩa
ba + bha = bbha	Abbha	Ắp-bá	Hư không
ba + ya = bya	Byāpada	Bgia-pá-đá	Lòng sân hận
ba + ra = bra	Brahanta	Bra-han-tá	Rộng lớn
ma + pa = mpa	Campā	Cham-pa	Xứ Cam pà
ma + pha = mpha	Samphassa	Xăm-phặt-xá	Tiếp xúc
ma + ba = mba	Ambaphala	Ăm-bá-phá-lá	Trái xoài
ma + bha = mbha	Gambhīri	Găm-phi-rá	Sâu sắc
ma + ma = mma	Dhamma	Thăm-má	Pháp
ma + ya = mya	Myāyaṃ	Mgià-giăng	Cái này của tôi
ma + ha = mha	Amhākaṃ	Ăm-ha-kăng	Của chúng ta
ya + ya = yya	Seyya	Xê-giá	Cao thượng
ya + va = yva	Yvāhaṃ	Giavoa-hăng	Tôi nào
ya + ha = yha	Tuyha	Tuy-há	Anh, Ngài
la + la = lla	Salla	Xan-lá	Mũi tên
la + ya = lya	Kalyāṇa	Can-gia-ná	Tốt, đẹp
va + ya = vya	Vyāpāda	Vgia-pa-đá	Sân hận

 

Bảng ghép hai phụ âm Pāḷi

Phụ âm ghép	Ví dụ	Cách phát âm	Ý nghĩa
va + ha = vha	Avhā	Á-vha	Tên
sa + ta = sta	Uttasta	Út-tátch-ta	Sợ hãi
sa + tra = stra	Bhastrā	Phátch-tra	Bao bằng da
sa + na = sna	Sneha	Xnê-há	Keo sơn
sa + ya = sya	Nisya	Nít-xya	Bộ sách dịch nghĩa
sa + sa = ssa	Assa	Ắt-xá	Con ngựa
sa + ma = sma	Tasmā	Tátch-ma	Tại sao?
sa + va = sva	Svāhaṃ	Xvoa-hăng	Tôi này
ha + ma = hma	Brahmaṇa	Brah-má-ná	Balamôn
ha + va = hva	Bahvābādha	Bá-hvoa-ba-tha	Nhiều bệnh
ḷa + ha = ḷha	Āsāḷhamāsa	A-xan-ha-ma-xa	Tháng 6 âm lịch

Và vân vân... còn nhiều từ nữa.

Thật ra, tiếng Pāḷi phiên âm ra tiếng Việt vô cùng khó.

Bởi vì tiếng Pāḷi có 6 nơi phát âm, có 6 nhân phát âm, phát âm giọng yếu, giọng mạnh, giọng ngắn, giọng dài... mà tiếng Việt thì lại không có, do đó khó có thể phiên âm cho chuẩn được. Muốn đọc, phát âm cho chuẩn cần phải học tập cách phát âm trực tiếp với thầy dạy tiếng Pāḷi.

Sau đây là một vài ví dụ cách tập đọc:

Đảnh Lễ Đức-Thế-Tôn

Namo tassa Bhagavato Arahato Sammāsambuddhassa.

Cách đọc:

Namo: Ná-mô.

Tassa: Tắt-xá. Bhagavato: Phá-gá-vá-tô. Arahato: Á-rá-há-tô.

Sammāsambuddhassa: Xăm-ma-xăm-bút thắt-xa.

Phép Quy-Y Tam-Bảo

Buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmi. (Bút-thăng xá-rá-năng gắt-cha-mí).
Dhammaṃ saraṇaṃ gacchāmi. (Thăm-măng xá-rá-năng gắt-cha-mí).
Saṃghaṃ saraṇaṃ gacchāmi. (Xăng-khăng xá-rá-năng gắt-cha-mí).

Dutiyampi Buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmi. (Đú-tí-giăm-pí Bút-thăng xá-rá-năng gắt-cha-mí).
Dutiyampi Dhammaṃ saraṇaṃ gacchāmi. (Đú-tí-giăm-pí Thăm-măng xá-rá-năng gắt-cha-mí).
Dutiyampi Saṃghaṃ saraṇaṃ gacchāmi. (Đú-tí-giăm-pí Xăng-khăng xá-rá-năng gắt-cha-mí).

Tatiyampi Buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmi. (Tá-tí-giăm-pí Bút-thăng xá-rá-năng gắt-cha-mí).
Tatiyampi Dhammaṃ saraṇaṃ gacchāmi. (Tá-tí-giăm-pí Thăm-măng xá-rá-năng gắt-cha-mí).
Tatiyampi Saṃghaṃ saraṇaṃ gacchāmi. (Tá-tí-giăm-pí Xăng-khăng xá-rá-năng gắt-cha-mí).

Thọ Trì Ngũ Giới:

Pāṇātipātā veramaṇisikkhāpadaṃ samādiyāmi. (Pa-na-tí-pa-ta vuê-rá-ma-ní-xíc-kha-pá-đăng xá-ma-đí- gia-mí).

Adinnādānā veramaṇisikkhāpadaṃ samādiyāmi. (Á-đin-na-đa-na vuê-rá-ma-ní-xíc-kha-pá-đăng xá-ma-đí- gia-mí).

Kāmesu micchācārā veramaṇisikkhāpadaṃ samādiyāmi. (Ca-mê-xú mít-cha-cha-ra vuê-rá-ma-ní-xíc-kha-pá-đăng xá-ma-đí-gia-mí).

Musāvādā veramaṇisikkhāpadaṃ samādiyāmi. (Mú-xa-voa-đa vuê-rá-ma-ní-xíc-kha-pá-đăng xá-ma-đí- gia-mí).

Surā meraya majjap pamādaṭṭhānā veramaṇi-sikkhāpadaṃ samādiyāmi. (Xú-ra mê-rá-giá mắt-chắp pá-ma-đát-tha-na vuê-rá-ma-ní-xíc-kha-pá-đăng xá-ma-đí-gia-mí).

SÁCH THAM KHẢO VÀ TRÍCH DẪN

- Vinayapiṭakapāḷi và Aṭṭhakathāpāḷi.

- Suttantapiṭakapāḷi và Aṭṭhakathāpāḷi.

- Abhidhammapiṭakapāḷi và Aṭṭhakathāpāḷi.

- Abhidhammatthasaṅgaha của Ngài Đại-Trưởng-lão Anuruddha.

- Bộ Visuddhimagga và bộ Visuddhimaggamahāṭīkā.

- Toàn bộ Mahābuddhavaṃsa của Ngài Đại-Trưởng-lão Vicittasārābhivaṃsa (Visiṭṭhatipiṭakadhara, Mahātipiṭakakovida, Dhammabhaṇdāgārika).

- Toàn bộ sách Ledi của Ngài Đại-Trưởng-lão Ledi Sayadaw.

- Toàn bộ sách giáo khoa “Saddhammajotika” của Ngài Đại-Trưởng-lão Saddhammajotika.