Phật-giáo đó là lời giáo huấn của Đức-Phật vô cùng cao siêu, vô cùng vi-tế. Cho nên, các hàng thanh-văn đệ- tử của Đức-Phật là chư tỳ-khưu, chư tỳ-khưu-ni, cận-sự- nam, cận-sự-nữ giữ gìn, duy trì, bảo tồn pháp-học Phật- giáo, pháp-hành Phật-giáo, pháp-thành Phật-giáo bằng trí-tuệ ba-la-mật, chắc chắn không phải là bằng cách nào khác, mà trí-tuệ ba-la-mật của các hàng thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật càng ngày càng bị suy giảm dần, giảm dần theo thời gian.
Vì vậy, Phật-giáo bị mai một dần, bị suy thoái dần, theo thời gian tuổi thọ của Phật-giáo 5.000 năm.
Thời-kỳ đầu: Đức-Phật còn hiện hữu trên thế gian, và sau khi Đức-Phật tịch diệt Niết-bàn, Phật-giáo phát triển theo thời gian. Về sau trải qua thời gian lâu, Phật-giáo bị suy thoái dần theo thời gian tuổi thọ của Phật-giáo 5.000 năm, bởi vì, các hàng thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật không còn đủ khả năng trí-tuệ ba-la-mật để giữ gìn, duy trì, bảo tồn Phật-giáo vô cùng cao siêu, vô cùng vi-tế. Trong Chú-giải Chi-bộ-kinh phần Ekakanipāta, giải thích về Phật-giáo suy thoái như sau:
* Pháp-thành Phật-giáo suy thoái, (Adhigama antaradhāna).
* Pháp-hành Phật-giáo suy thoái, (Paṭipatti antaradhāna).
* Pháp-học Phật-giáo suy thoái. (Pariyatti antaradhāna).
* Pháp-thành Phật-giáo, pháp-hành Phật-giáo, pháp học Phật-giáo cả 3 loại Phật-giáo này thuộc về danh-pháp đó là trí-tuệ ba-la-mật, không phải sắc-pháp, nên Phật-giáo bị suy thoái, bị mai một không phải do lửa thiêu hủy, cũng không phải nước lũ cuốn trôi, cũng không phải do bão tàn phá, mà Phật-giáo bị suy thoái dần, bị mai một dần do các hàng thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật là chư tỳ-khưu, chư sa-di, các cận-sự-nam, cận-sự-nữ càng ngày càng giảm dần trí-tuệ ba-la-mật, nên càng ngày càng giảm dần đức-tin, giảm trí nhớ, giảm trí-tuệ. Đó là nguyên nhân làm cho Phật-giáo bị suy thoái.
Pháp-học Phật-giáo, pháp-hành Phật-giáo, pháp-thành Phật-giáo được phát triển hay bị suy thoái theo tuần tự theo sự liên quan nhân với quả. Pháp-học Phật-giáo là nhân, pháp-hành Phật-giáo là quả. Pháp-hành Phật-giáo là nhân, pháp-thành Phật- giáo là quả. Sở dĩ pháp-thành Phật-giáo càng ngày càng bị suy thoái là vì pháp-hành Phật-giáo càng ngày càng bị suy thoái. Pháp-hành Phật-giáo càng ngày càng bị suy thoái là vì pháp-học Phật-giáo càng ngày càng bị suy thoái, nên Phật-giáo dần dần bị suy thoái theo thời gian tuổi thọ của Phật-giáo 5.000 năm.
Pháp thành Phật giáo suy đồi như thế nào?
* Trong Chú-giải bài kinh Gotamīsuttavaṇṇanā(1) có đoạn giải thích pháp-thành Phật-giáo bị mai một, bị suy đồi tuần tự theo thời gian tuổi thọ Phật-giáo 5.000 năm như sau:
Ghi chú 1 Aṅg. Aṭṭhakanipātaṭṭhakathā, Gotamīsuttavaṇṇanā.
– Một ngàn năm thứ nhất: Hành-giả thực-hành pháp hành thiền-tuệ có khả năng chứng đắc đến bậc Thánh A- ra-hán cùng với tứ tuệ-phân-tích, lục thông, tam-minh.
– Một ngàn năm thứ nhì: Hành-giả thực-hành pháp-hành thiền-tuệ có khả năng chứng đắc đến bậc Thánh A- ra-hán chỉ diệt tận được mọi phiền-não (sukkha- vipassaka) mà thôi.
– Một ngàn năm thứ ba: Hành-giả thực-hành pháp- hành thiền-tuệ có khả năng chứng đắc đến bậc Thánh Bất-lai.
– Một ngàn năm thứ tư: Hành-giả thực-hành pháp-hành thiền-tuệ có khả năng chứng đắc đến bậc Thánh Nhất-lai.
– Một ngàn năm thứ năm: Hành-giả thực-hành pháp-hành thiền-tuệ có khả năng chứng đắc đến bậc Thánh Nhập-lưu, và cuối cùng không còn bậc Thánh-nhân nào trong cõi người này nữa.
Đó là lúc pháp-thành Phật-giáo bị mai một, bị suy đồi hoàn toàn trong cõi người này.
Theo Chú-giải Pāthikavaggaṭṭhakathā, Sampasādanīya-nīyasuttavaṇṇanā, phần Tipiṭaka antaradhānakathā(1) và Chú-giải Chi-bộ-kinh Ekakanipātaṭṭhakathā phần pañca antaradhānāni đó là adhigama antaradhāna, paṭipatti antaradhāna, pariyatti antaradhāna, liṅga antaradhāna, dhātu antaradhāna.
Ghi chú 1 Dī. Pāthikavaggaṭṭhakathā, Sampasādanīyasuttavaṇṇanā, Tipiṭka antara- dhānakathā và Aṅg. Ekakanipātaṭṭhakathā, phần Pañca antarādhānāni.
* Pháp-thành Phật-giáo (adhigama antaradhāna) đó là 4 Thánh-đạo, 4 Thánh-quả bị mai một, bị suy đồi tuần tự theo thời gian tuổi thọ Phật-giáo 5.000 năm:
– Một ngàn năm thứ nhất: Hành-giả thực-hành pháp- hành thiền-tuệ có khả năng chứng đắc đến bậc Thánh A-ra-hán cùng với catupaṭisambhidā: Tứ tuệ-phân-tích.
– Một ngàn năm tiếp theo: Hành-giả thực-hành pháp-hành thiền-tuệ có khả năng chứng đắc đến bậc Thánh A- ra-hán cùng với chaḷābhiññā: Lục thông.
– Một ngàn năm tiếp theo: Hành-giả thực-hành pháp- hành thiền-tuệ có khả năng chứng đắc đến bậc Thánh A-ra-hán cùng với tevijja: Tam-minh.
– Một ngàn năm tiếp theo: Hành-giả thực-hành pháp- hành thiền-tuệ có khả năng chứng đắc đến bậc Thánh A-ra-hán chỉ diệt tận được mọi phiền-não (sukkha-vipassaka) mà thôi.
– Một ngàn năm tiếp theo: Hành-giả thực-hành pháp- hành thiền-tuệ có khả năng chứng đắc đến bậc Thánh Bất-lai, bậc Thánh Nhất-lai, bậc Thánh Nhập-lưu và cuối cùng không còn ai có khả năng chứng đắc thành bậc Thánh-nhân trên cõi người này nữa.
Nếu những bậc Thánh-nhân còn hiện hữu trong cõi người này thì pháp-thành Phật-giáo vẫn chưa hoàn toàn bị mai một, bị suy đồi cho đến khi nào những bậc Thánh-nhân ấy hết tuổi thọ, từ bỏ cõi người này, thiện-nghiệp cho quả tái-sinh hóa-sinh làm phạm-thiên trên cõi trời sắc-giới hoặc chư-thiên trong cõi trời dục-giới. Khi ấy, trong cõi người hoàn toàn không còn bậc Thánh-nhân nào.
Đó là lúc pháp-thành Phật-giáo bị mai một, bị suy đồi hoàn toàn không còn trong cõi người này.
Pháp hành Phật giáo bị suy thoái như thế nào?
Pháp-hành Phật-giáo (paṭipatti antaradhāna) đó là pháp-hành-giới, pháp-hành thiền-định, pháp-hành thiền-tuệ bị mai một, bị suy đồi tuần tự theo thời gian tuổi thọ Phật-giáo 5.000 năm.
Thời-kỳ đầu Phật-giáo, hành-giả thuộc hạng tam-nhân thực-hành pháp-hành thiền-định, pháp-hành thiền-tuệ có khả năng chứng đắc thành các bậc Thánh A-ra-hán cùng với lục thông càng ngày càng nhiều.
Sau khi Đức-Phật tịch diệt Niết-bàn, hành-giả thực-hành pháp-hành thiền-tuệ còn có khả năng chứng đắc thành bậc Thánh A-ra-hán (sukkhavipassaka) không có bậc thiền sắc-giới.
Về sau, trải qua thời gian theo tuần tự, hành-giả thực-hành pháp-hành thiền-tuệ có khả năng chứng đắc các bậc Thánh thấp dần, theo tuần tự thời gian từ bậc Thánh Bất-lai, bậc Thánh Nhất-lai, bậc Thánh Nhập-lưu.
Đến thời-kỳ gần mãn tuổi thọ của Phật-giáo 5.000 năm, hành-giả thực-hành pháp-hành thiền-tuệ không đúng theo pháp-hành trung-đạo và cuối cùng không còn hành-giả thực-hành pháp-hành thiền-tuệ nữa.
Đó là thời-kỳ pháp-hành thiền-định, pháp-hành thiền-tuệ bị mai một, bị suy đồi trong cõi người.
Pháp-hành-giới: Cũng như pháp-hành thiền-tuệ và pháp-hành thiền-định, thời-kỳ đầu Phật-giáo, hành-giả giữ gìn giới của mình trong sạch, đầy đủ và trọn vẹn.
Sau khi Đức-Phật tịch diệt Niết-bàn, chư tỳ-khưu có đức-tin trong sạch nơi Tam-bảo: Đức-Phật-bảo, Đức-Pháp-bảo, Đức-Tăng-bảo, nên hết lòng tôn kính tất cả mọi điều-giới mà Đức-Phật đã chế định, ban hành cho tỳ-khưu, tỳ-khưu-ni. Chư tỳ-khưu, tỳ-khưu-ni nghiêm chỉnh giữ gìn mọi điều-giới của mình được trong sạch trọn vẹn, để làm nền tảng cho pháp-hành thiền-định, pháp-hành thiền-tuệ.
Về sau, trải qua thời gian theo tuần tự, chư tỳ-khưu, tỳ-khưu-ni có đức-tin càng ngày càng giảm dần, xem thường những điều-giới nhẹ, nên phạm giới dubbhāsita āpatti (giới nói bậy), phạm giới dukkaṭa āpatti (giới hành bậy), và dần dần tiếp theo phạm giới pācittiya āpatti (giới sám hối lỗi), phạm giới thullaccaya āpatti (giới trọng). Các loại giới này còn thuộc về loại giới nhẹ.
Từ đó về sau, thời gian theo tuần tự tỳ-khưu, tỳ-khưu- ni phạm giới nặng, như phạm giới Saṃghādisesa āpatti (giới hành phạt), nhưng vẫn còn giữ phẩm hạnh tỳ-khưu, tỳ-khưu ni, cho đến khi tỳ-khưu, tỳ-khưu-ni nào phạm giới pārājika āpatti (giới bại hoại), khi ấy, tỳ-khưu, tỳ- khưu-ni ấy không còn phẩm hạnh tỳ-khưu, phẩm hạnh tỳ-khưu-ni nữa.
Thời-kỳ kết tập Tam-tạng Pāḷi và Chú-giải Pāḷi lần thứ tư tại Đảo quốc Srilankā, 450 năm sau Đức-Phật Gotama tịch diệt Niết-bàn, khi ấy, tỳ-khưu-ni-Tăng vẫn còn, khoảng 500 năm sau Đức-Phật Gotama tịch diệt Niết-bàn, tỳ-khưu-ni-tăng không còn nữa, chỉ còn có chư tỳ-khưu-tăng tồn tại cho đến nay mà thôi.
Theo tuần tự thời gian đến khi gần mãn tuổi thọ Phật- giáo 5.000 năm, tỳ-khưu có đức-tin càng ngày càng giảm dần, nên giữ gìn giới-hạnh của mình không còn trong sạch, cho đến khi không còn hành-giới nữa.
Đó là thời-kỳ pháp-hành-giới bị mai một, bị suy đồi và cũng là thời-kỳ pháp-hành Phật-giáo bị suy đồi trong cõi người.
Pháp-học Phật-giáo bị suy thoái như thế nào? Pháp-học Phật-giáo đó là học Tam-tạng Pāḷi và Chú-giải Pāḷi, lời giáo huấn của Đức-Phật.
Pháp-học Phật-giáo là nhân, pháp-hành Phật-giáo là quả, nhân và quả đi đôi với nhau. Sở dĩ, pháp-hành Phật-giáo bị mai một, bị suy thoái dần tuần tự theo thời gian tuổi thọ Phật-giáo 5.000 năm là vì pháp-học Phật-giáo bị mai một, bị suy đồi theo thời gian tuổi thọ Phật-giáo 5.000 năm ấy.
Ban đầu, chư Đại-Trưởng-lão, chư Trưởng-lão học thuộc lòng giữ gìn duy trì Tam-tạng Pāḷi và Chú-giải Pāḷi Pháp-học Phật-giáo đầy đủ y theo bản chánh qua các kỳ kết tập Tam-tạng Pāḷi và Chú-giải Pāḷi. Về sau, tuần tự theo thời gian chư Đại-Trưởng-lão và chư Trưởng-lão thông-thuộc, thấu-suốt Tam-tạng Pāḷi và Chú-giải Pāḷi đã tịch diệt không còn trong cõi người. Chỉ còn chư tỳ-khưu có đức-tin càng ngày càng giảm dần, trí-tuệ ba-la-mật kém, nên không đủ khả năng học thuộc lòng trọn bộ Tam-tạng Pāḷi và Chú-giải Pāḷi. Đó là nguyên nhân làm cho pháp-học Phật-giáo bị mai một, bị suy đồi tuần tự theo thời gian tuổi thọ của Phật-giáo 5.000 năm như sau:
Tam-tạng Pāḷi là Tạng Luật Pāḷi, Tạng Kinh Pāḷi, Tạng Vi-diệu-pháp Pāḷi bị mai một, bị suy đồi theo tuần tự:
Trong Tam-tạng Pāḷi ấy, trước tiên Tạng Vi-diệu-pháp Pāḷi (Abhidhammapiṭakapāḷi) bị mai một, bị suy đồi.
* Tạng Vi-diệu-pháp Pāḷi gồm có 7 bộ lớn là:
1- Bộ Dhammasaṅgaṇīpāḷi: Bộ Pháp-hội-tụ gồm tất cả các chân-nghĩa-pháp thành nhóm Mātikā.
2- Bộ Vibhaṅgapāḷi: Bộ Pháp-phân-tích gồm các pháp phân tích ra 18 loại, …
3- Bộ Dhātukathāpāḷi: Bộ Pháp-phân-loại gồm các pháp phân loại thành ngũ-uẩn (khandha),…
4- Bộ Puggalapaññattipāḷi: Bộ Pháp-nhân-chế-định phân biệt các hạng người khác nhau.
5- Bộ Kathāvatthupāḷi: Bộ Pháp-luận-đề đặt vấn đề phá tan mọi tà thuyết, trở lại Chánh-pháp.
6- Bộ Yamakapāḷi: Bộ Pháp-song-đối gồm các câu hỏi, câu trả lời đi đôi với nhau từng cặp.
7- Bộ Paṭṭhānapāḷi: Bộ Pháp-duyên-hệ giải về 24 duyên (paccaya) có quan hệ với nhau.
* Bộ Paṭṭhānapāḷi: Pháp-duyên-hệ này là bộ lớn và rộng nhất, sâu sắc và vi-diệu nhất trong Phật-giáo.
Trong 7 bộ này, đầu tiên bộ Paṭṭhānapāḷi: Bộ Pháp-duyên-hệ là bộ lớn nhất, vi-tế sâu sắc nhất, bị mai một trước; tiếp theo bộ Yamakapāḷi: Bộ Pháp-song-đối; tuần tự đến bộ Kathāvatthupāḷi: Bộ Pháp-luận-đề, bộ Puggalapaññattipāḷi: Bộ Nhân-chế-định, bộ Dhātu-kathāpāḷi: Bộ Pháp-phân-loại, bộ Vibhaṅgapāḷi: Bộ Pháp-phân-tích, cuối cùng bộ Dhammasaṅgaṇīpāli: Bộ Pháp-hội-tụ bị mai một, bị suy đồi cuối cùng.
Dù Tạng Vi-diệu-pháp Pāḷi bị mai một, bị suy đồi hoàn toàn, nhưng còn Tạng Kinh Pāḷi và Tạng Luật Pāḷi là pháp-học Phật-giáo vẫn còn tồn tại.
Tiếp theo Tạng Kinh Pāḷi (Suttantapiṭakapāḷi) bị mai một, bị suy đồi. Tạng Kinh Pāḷi có 5 bộ lớn:
– Dīghanikāyapāḷi (Trường-bộ-kinh)
– Majjhimanikāyapāḷi (Trung-bộ-kinh)
– Saṃyuttanikāyapāḷi (Đồng-loại-bộ-kinh)
– Aṅguttaranikāyapāḷi (Chi-bộ-kinh)
– Khuddakanikāyapāḷi (Tiểu-bộ-kinh)
Trong 5 bộ này, đầu tiên Aṅguttaranikāyapāḷi: Chi-bộ-kinh bị mai một trước. Chi-bộ-kinh có 11 phần, gồm những bài pháp, bài kinh có 1 chi, 2 chi, 3 chi, v.v… cho đến những bài kinh có 11 chi.
* Aṅguttaranikāyapāḷi, trước tiên, những bài kinh có 11 chi bị mai một trước, tiếp theo những bài kinh có 10 chi và tuần tự đến những bài kinh có 9 chi, có 8 chi, có 7 chi, có 6 chi, có 5 chi, có 4 chi, có 3 chi, có 2 chi, cuối cùng những bài pháp 1 chi bị mai một hoàn toàn.
Chi-bộ-kinh bị mai một, bị suy đồi hoàn toàn.
* Tiếp theo Saṃyuttanikāyapāḷi: Đồng-loại-bộ-kinh bị mai một, bị suy đồi. Đồng-loại-bộ-kinh có 5 phần:
– Sagāthāvaggasaṃyuttapāḷi
– Nidānavaggasaṃyuttapāḷi
– Khaṇdhavaggasaṃyuttapāḷi
– Sāḷāyatanasaṃyuttapāḷi
– Mahāvaggasaṃyuttapāḷi
Trong 5 phần này, trước tiên phần Mahāvagga- saṃyuttapāḷi bị mai một trước, tiếp theo phần Sāḷāyatanasaṃyuttapāḷi, tuần tự đến phần Khaṇdha- vaggasaṃyuttapāḷi, phần Nidānavaggasaṃyuttapāḷi và cuối cùng phần Sagāthāvaggasaṃyuttapāḷi bị mai một hoàn toàn.
Đồng-loại-bộ-kinh bị mai một, bị suy đồi hoàn toàn.
* Tiếp theo Majjhimanikāyapāḷi: Trung-bộ-kinh bị mai một, bị suy đồi. Trung-bộ-kinh có 3 phần:
– Mūlapaṇṇāsapāḷi
– Majjhimapaṇṇāsapāḷi
– Uparipaṇṇāsapāḷi
Trong 3 phần này, trước tiên phần Uparipaṇṇāsapāḷi bị mai một trước, tiếp theo phần Majjhimapaṇṇāsapāḷi và cuối cùng phần Mūlapaṇṇāsapāḷi bị mai một hoàn toàn.
Trung-bộ-kinh bị mai một, bị suy đồi hoàn toàn.
* Tiếp theo Dīghanikāyapāḷi: Trường-bộ-kinh bị mai một, bị suy đồi. Trường-bộ-kinh có 3 phần:
– Sīlakkhandhavaggapāḷi
– Mahāvaggapāḷi
– Pāthikavaggapāḷi
Trong 3 phần này, trước tiên phần Pāthikavaggapāḷi bị mai một, bị suy đồi trước, tiếp đến phần Mahā-vaggapāḷi và cuối cùng phần Sīlakkhandhavaggapāḷi bị mai một hoàn toàn.
Trường-bộ-kinh bị mai một, bị suy đồi hoàn toàn.
* Tiếp theo Khuddakanikāyapāḷi: Tiểu-bộ-kinh bị mai một, bị suy đồi hoàn toàn.
Dù Tạng Kinh Pāḷi bị mai một, bị suy đồi hoàn toàn, nhưng còn Tạng Luật Pāḷi là pháp-học Phật-giáo vẫn còn tồn tại.
* Cuối cùng Tạng Luật Pāḷi: Vinayapiṭakapāḷi bị mai một, bị suy đồi. Tạng Luật Pāḷi có 5 bộ:
– Bộ Pārājikapāḷi
– Bộ Pācittiyapāḷi
– Bộ Mahāvaggapāḷi
– Bộ Cūḷavaggapāḷi
– Bộ Parivārapāḷi
Trong 5 bộ này, trước tiên bộ Parivārapāḷi bị mai một trước, tiếp theo bộ Cūḷavaggapāḷi, tuần tự đến bộ Mahāvaggapāḷi, bộ Pācittiyapāḷi và cuối cùng bộ Pārājikapāḷi bị mai một, song chỉ còn Uposatha-kkhandhaka là pháp-học Phật-giáo vẫn chưa bị mai một, chưa bị suy đồi.
Về sau, Uposathakkhandhaka bị mai một, cuối cùng không còn một ai thuộc lòng được bài kệ gồm có 4 câu. Khi ấy, pháp-học Phật-giáo bị mai một, bị suy đồi hoàn toàn.
Tóm lại, trong 3 loại Phật-giáo là pháp-học Phật-giáo, pháp-hành Phật-giáo, pháp-thành Phật-giáo, thì pháp-học Phật-giáo là cốt lõi, là nền tảng căn bản của pháp-hành Phật-giáo và pháp-thành Phật-giáo.
Thật vậy, nếu học pháp-học Phật-giáo hiểu biết đúng, kỹ càng, thì khi thực-hành pháp-hành Phật-giáo mới đúng. Nếu thực-hành pháp-hành Phật-giáo đúng, thì có quả là pháp-thành Phật-giáo đó là 4 Thánh-đạo, 4 Thánh-quả, Niết-bàn mới phát sinh, dẫn đến sự giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong ba giới bốn loài.
Trái lại, nếu học pháp-học Phật-giáo mà hiểu sai thì sẽ thực-hành pháp-hành Phật-giáo sai, nếu thực-hành pháp-hành Phật-giáo sai thì sẽ không có quả là pháp-thành Phật-giáo, không có 4 Thánh-đạo, 4 Thánh-quả, Niết-bàn, không thể giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong ba giới bốn loài, mà vẫn tiếp tục chịu mọi cảnh khổ tử sinh luân-hồi trong ba giới bốn loài.
Phật-giáo là lời giáo huấn của Đức-Phật bằng ngôn ngữ Pāḷi được ghi chép thành Tam-tạng Pāḷi đó là Tạng Luật Pāḷi, Tạng Kinh Pāḷi, Tạng Vi-diệu-pháp Pāḷi.
Trong ba Tạng này, Tạng Luật Pāḷi là nền tảng căn bản của Phật-giáo, cũng là tuổi thọ của Phật-giáo. Thật vậy, dù Tạng Vi-diệu-pháp Pāḷi và Tạng Kinh Pāḷi bị mai một hoàn toàn, chỉ còn có Tạng Luật Pāḷi thì Phật-giáo vẫn còn tồn tại trong cõi người.
Trong kỳ kết tập Tam-tạng Pāḷi và Chú-giải Pāḷi lần thứ nhất, phần đầu Nidāna dạy rằng:
“Vinayo nāma Buddhasāsanassa āyu,
Vinaye ṭhite, sāsanaṃ ṭhitaṃ hotu.”(1)
Tạng Luật là tuổi thọ của Phật-giáo.
Khi Tạng Luật được trường tồn,
Thì Phật-giáo được trường tồn.
(Xong phần Đức-Pháp)
Ghi chú 1 Bộ Pārājikakaṇda aṭṭhakathā, Bāhiranidānakathā.
