Tâm làm chủ trong mọi nghiệp

TÌM HIỂU VÒNG TỬ SINH LUÂN-HỒI (SAṂSĀRAVAṬṬA)
Soạn giả: Tỳ-khưu Hộ-Pháp (Dhammarakkhita Bhikkhu) (Aggamahāpaṇḍita)

Tâm làm chủ trong mọi nghiệp

Đức-Phật truyền dạy mọi người ấy rằng:

“Đối với mọi người tạo thiện-nghiệp và bất- thiện-nghiệp (ác-nghiệp), có tâm dẫn đầu, có tâm làm chủ, thật vậy, đại-thiện-nghiệp được tạo với đại-thiện-tâm trong sạch thì sẽ cho quả trong cõi người hoặc trên cõi trời dục-giới, ví như bóng theo hình.

Tiếp theo Đức-Phật là Đấng Pháp-vương truyền dạy bài kệ rằng:

Manopubbaṅgamā dhammā, manoseṭṭhā manomayā. Manasā ce pasannena, bhāsati vā karoti vā. Tato naṃ sukhamanveti, chāyāva anapāyini.

Tất cả các pháp có thức-uẩn dẫn đầu, có thức-uẩn làm chủ quyền, được thành-tựu do thức-uẩn.

Nếu người nào nói hoặc làm với đại-thiện- tâm trong sạch, thì sự an-lạc theo người ấy như bóng theo hình như vậy.

Giảng giải bài kệ

- Manopubbaṅgamā: Mano+pubbaṅgamā:

Mano: Tâm có 89 hoặc 121 tâm chia ra 4 loại tâm như sau:

- Dục-giới tâm có 54 tâm.

- Sắc-giới tâm có 15 tâm.

- Vô-sắc-giới tâm có 12 tâm.

- Siêu-tam-giới tâm có 8 hoặc 40 tâm.

Mano: tâm trong chữ ghép này chỉ giới hạn có 4 đại-thiện-tâm hợp với trí-tuệ mà thôi.

Manopubbaṅgamā: Có thức-uẩn dẫn đầu.

- Dhammā: Pháp đó là 3 danh-uẩn là thọ-uẩn, tưởng-uẩn, hành-uẩn.

- Manoseṭṭhā: Có thức-uẩn làm chủ quyền.

- Manomayā: Được thành-tựu do thức-uẩn.

Tâm (citta) có 89 hoặc 121 tâm gọi là thức-uẩn.

Tâm-sở (cetasika) có 52 tâm, trong 52 tâm- sở, thọ tâm-sở gọi là thọ-uẩn, tưởng tâm-sở gọi là tưởng-uẩn, các tâm-sở còn lại gọi là hành-uẩn.

Tâm-sở (cetasika) có 52 tâm có 4 trạng-thái:

- Đồng sinh với tâm.

- Đồng diệt với tâm.

- Đồng đối-tượng với tâm.

- Đồng nơi sinh với tâm.

Trong mỗi tâm nào phát sinh chắc chắn có số tâm-sở đồng sinh với tâm ấy.

Tâm ấy gọi là thức-uẩn, trong số tâm-sở đồng sinh với tâm ấy, thì thọ tâm-sở gọi là thọ- uẩn, tưởng tâm-sở gọi là tưởng-uẩn, số tâm-sở còn lại gọi là hành-uẩn.

Như vậy, trong mỗi tâm (citta) có 4 danh-uẩn, mà thức-uẩn dẫn đầu, thức-uẩn làm chủ quyền, được thành-tựu do thức-uẩn.

- Manasā ce pasannena, bhāsati vā karoti vā.

Nếu người nào nói hoặc làm với đại-thiện-tâm trong sạch.

* Nói với đại-thiện-tâm trong sạch nghĩa là khẩu nói với 4 vacīsucarita: khẩu nói theo 4 điều thiện đó là:

- Không nói-dối, mà chỉ nói thật.

- Không nói lời chia rẽ, mà chỉ nói lời hòa hợp.

- Không nói lời thô tục, mà chỉ nói lời dịu ngọt.

- Không nói lời vô ích, mà chỉ nói lời hữu ích.

* Làm với đại-thiện-tâm trong sạch nghĩa là thân hành với 3 kāyasucarita: thân hành theo 3 điều thiện đó là:

- Không sát sinh, mà chỉ hành phóng sinh.

- Không trộm-cắp, mà chỉ hành bố-thí.

- Không tà-dâm, mà chỉ hành giữ gìn hạnh phúc gia đình của mình và của người.

* Nghĩ với đại-thiện-tâm trong sạch nghĩa là ý hành với 3 manosucarita: ý nghĩ theo 3 điều thiện đó là:

- Không tham lam của cải tài sản của người khác, mà chỉ nghĩ tạo phước-thiện bố-thí.

- Không thù hận người khác, mà chỉ có tâm từ đến mọi người, mọi chúng-sinh.

- Không có tà-kiến, mà chỉ có chánh-kiến hiểu biết nghiệp là của riêng mình, tin nghiệp và quả của nghiệp.

- Tato naṃ sukhamanveti, chāyāva anapāyini.

Thì sự an-lạc theo người ấy như bóng theo hình.

* Người nào có đại-thiện-tâm trong sạch, thân hành 3 đại-thiện-nghiệp (kāyasucarita) là:

- Đại-thiện-nghiệp không sát-sinh.

- Đại-thiện-nghiệp không trộm-cắp.

- Đại-thiện-nghiệp không tà-dâm.

* Khẩu nói 4 đại-thiện-nghiệp (vacīsucarita) là:

- Đại-thiện-nghiệp không nói-dối.

- Đại-thiện-nghiệp không nói lời chia rẽ.

- Đại-thiện-nghiệp không nói lời thô tục.

- Đại-thiện-nghiệp không nói lời vô ích.

* Ý nghĩ 3 đại-thiện-nghiệp (manosucarita) là:

- Đại-thiện-nghiệp không tham lam của cải tài sản của người khác.

- Đại-thiện-nghiệp không thù hận người khác.

- Đại-thiện-nghiệp có chánh-kiến.

Người ấy có 10 đại-thiện-nghiệp bằng thân, khẩu, ý như vậy, cho quả báu an-lạc theo người ấy trong kiếp hiện-tại. Sau khi người ấy chết, đại-thiện-nghiệp ấy có cơ hội cho quả tái-sinh kiếp sau trong cõi thiện-dục-giới là cõi người hoặc 6 cõi trời dục-giới, hưởng mọi sự lợi ích, sự tiến hóa, sự an-lạc lâu dài cho đến khi hết tuổi thọ trong cõi thiện dục-giới ấy.

Cho nên, sự an-lạc theo người ấy như bóng theo hình trong suốt mỗi kiếp tử sinh luân-hồi trong ba giới bốn loài.

Đức-Phật thuyết dạy xong bài kệ ấy, có 84.000 chúng-sinh chứng ngộ chân-lý tứ Thánh- đế, chứng đắc Thánh-đạo, Thánh-quả và Niết- bàn, trở thành bậc Thánh-nhân thấp cao tùy theo năng lực của các pháp-hạnh ba-la-mật và 5 pháp-chủ (indriya): tín-pháp-chủ, tấn-pháp-chủ,

niệm-pháp-chủ, định-pháp-chủ, tuệ-pháp-chủ của mỗi chúng-sinh, còn vị thiên-nam Maṭṭhakuṇḍalī trở thành bậc Thánh Nhập-lưu, và ông bà-la-môn Adinnapubbaka cũng trở thành bậc Thánh Nhập-lưu. Cho nên, từ đó về sau, ông bà-la-môn Adinnapubbaka hoan hỷ tạo mọi phước-thiện nhất là phước-thiện bố-thí, không chỉ cúng-dường đến Đức-Phật và chư tỳ- khưu-Tăng, mà còn tạo phước-thiện bố-thí đến cho mọi người nghèo khổ khác nữa.

Tất cả mọi chúng-sinh dù lớn dù nhỏ khi đã sinh ra làm chúng-sinh trong tam-giới gồm có 31 cõi-giới, trong bốn loài chúng-sinh, đến khi hết tuổi thọ đều phải chết cả thảy, không ngoại trừ một ai cả.

* Đối với các hạng phàm-nhân và cả 3 bậc Thánh-nhân là bậc Thánh Nhập-lưu, bậc Thánh Nhất-lai, bậc Thánh Bất-lai đến khi hết tuổi thọ đều tử (chết). Sau khi chết, nghiệp cho quả tái- sinh kiếp sau thuộc về loại chúng-sinh nào, trong cõi-giới nào tùy theo nghiệp và quả của nghiệp của chúng-sinh ấy.

* Đối với Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác, chư Phật Độc-Giác, chư bậc Thánh A-ra-hán đến khi hết tuổi thọ đều tử (chết) gọi là tịch diệt Niết-bàn, không còn tái-sinh kiếp sau nữa, giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong tam-giới.

Trang Website được thành lập và quản lý bởi các cận sự nam, cận sự nữ trong Phật Giáo. Mục đích nhằm lưu trữ, số hoá kinh sách và tài liệu Phật Giáo Nguyên Thuỷ - Theravāda.

Chi tiết

Tâm làm chủ trong mọi nghiệp

Từ điển Pali

Tạng Luật

Tạng Kinh

Vi Diệu Pháp

Giảng Pháp

Học Thiền Vipassanā

Lý Thuyết Vipassanā

Soạn / Dịch Giả

Phật Học Căn Bản

Sử Liệu Phật Giáo

Vấn Đáp Phật Pháp

Góc Nhìn

Cổ Ngữ Pāli

Bậc Trưởng Lão

Mục Khác

Đăng Ký Thành Viên

Kinh Tụng

Lớp Phật Pháp

Lời Ngỏ

Góc Sáng Tác