Thiện ngôn

Trở về Trang kế

PHẬT GIÁO NGUYÊN THỦY - THERAVĀDA
-----

PHẬT NGÔN
BUDDHA BHASITA)

Soạn giả

Trưởng Lão Hòa Thượng Hộ Tông
(Vaṅsarakkhita Mahāthera)

THIỆN NGÔN

1. Những người khờ không bao giờ đọc sách, vì thế dịp may không bao giờ đến với họ.

2. Đánh thắng một vạn người không bằng tự thắng lấy mình.

3. Tỏ ra mình hơn người khác chưa phải là hay. Cái chân giá trị là có thể tỏ rằng: “Hôm nay mình đã hơn chính mình ngày hôm qua”.

4. Có lỗi đã là một điều lỗi, không nhận lỗi, lại là một điều lỗi nữa.

5. Cái gì tôi đã tiêu xài, bây giờ không còn nữa, cái gì tôi đã mua sắm, bây giờ tôi phải để lại cho người khác. Chỉ có cái gì tôi đã cho là còn thuộc về tôi.

6. Mãnh lực của sắc đẹp không tự nơi người đàn bà mà nó ở sự yếu đuối của những người đàn ông ngắm nhìn họ.

7. Người biết yêu thân, không quý gì rực rỡ.

8. Ngu độn thường bị người ta chê cười, thông minh bị người ta ghét vơ và ngờ vực, thông minh mà biết làm như ngu độn mới thật là khôn kín.

9. May mắn mà thành công, người ngu lấy làm mừng mà người trí lấy làm lo.

10. Lòng chính trực có thể bổ quyết cho nhiều đức tin khác, nhưng không có lòng chính trực thì không có đức tính nào có giá trị cả. Dầu cho kẻ tài ba lỗi lạc đến đâu mà thiếu lòng chính trực thì cũng đừng nên tin cậy.

11. Nên làm việc chính nghĩa, chẳng cần tới ân hưởng báo đáp làm gì.

12. Phải chiến đấu với ba điều sau đây: bệnh tật của thân thể, sự ngu dốt của trí óc, sự say mê của lòng.

13. Khi vui đang tới thì vui mà chớ nên kiêu, khi họa tới thì suy nghĩ mà chớ nên phiền.

14. Người ta phần nhiều thất bại vì thiếu nghị lực hơn là vì thiếu tiền.

15. Thú nhận mình sai lầm là khiêm tốn, tỏ ra mình biết ăn ở hợp với đạo lý là hơn.

16. Muốn thành công, trước hết phải thành thật với mình và thành thật với người.

17. Tham tiền là cội rễ của mọi tội lỗi.

18. Người đại lượng đối với những lời thóa mạ bằng ân đức cao lớn.

19. Hay hoặc dở cũng đừng khi nào nói chuyện mình, vì khoe khoang là kiêu căng mà tự hạ là dại dột.

20. Đức thắng tài là quân tử. Tài thắng đức là tiểu nhân.

21. Nếu sợ mích lòng nhau, thì không bao giờ thương yêu nhau.

22. Có ba thứ ngu dốt: không hiểu biết những gì mình đáng biết, hiểu biết không rành những điều mình biết, hiểu biết những gì mình không cần biết.

23. Nếu có người nào thuyết phục tôi và có thể chứng minh rằng tôi đã lầm lỗi, tôi vui lòng mà sửa đổi vì tôi sẽ tìm thấy chân lý.

24. Khi ai thóa nhục tôi, tôi cố nâng cao tâm hồn để cho sự thóa mạ không tới tôi.

25. Lời nhã nhặn, lời ôn tồn tựu trung là lời mãnh liệt nhất.

26. Ở đời những gì thung dung thì còn mà cấp bách thì mất, việc mà thung dung thì có ý vị, người mà thung dung thì thường sống lâu.

27. Biết người nói dối mà không thèm nói ra miệng, bị người khinh mà không giận ra mặt, như thế, thì có ý vị và thâu dụng vô cùng.

28. Lửa bốc lên cao, nước chảy xuống thấp thế mà lửa bao giờ cũng thua nước.

29. Nói không suy nghĩ tức là bắn không nhắm.

30. Một trái cây bề ngoài đẹp mà thúi trong ruột là hình dung một tâm thức xấu xa, dưới một hình thức đẹp đẽ.

31. Kẻ thấy nghèo không sợ, thấy khổ không nao là người không ai nhiếp phục được.

32. Cái lưỡi đứa câm quý hơn cái lưỡi đứa dối trá.

33. Khi ta phán đoán vội vàng thì ta thường phán đoán sai lầm.

34. Người có học thức hơn hết còn dốt nhiều chuyện.

35. Nói tức là phí, nghe tức là thâu.

36. Được thì tự cao, mất thì điên đảo đó là tâm thức của kẻ tiểu nhân.

37. Mang tật nhỏ mọn chẳng bao giờ thong thả.

38. Người ơn ta chẳng những là giúp công giúp của, thương ta cũng là ơn, mà biết ta lại là quý hơn.

39. Siêng năng là cái tánh quý vô giá, cẩn thận là cái luật giữ mình.

40. Người kém thông minh, nhưng say sưa với công việc, sẽ tiến mạnh và hơn người cực thông minh mà lãnh đạm với công việc.

41. Tôi không sợ những người phản đối tôi, mà chỉ sợ những người không đồng ý với tôi, nhưng lại hèn đến nỗi không nói ra.

42. Kẻ thương người tất biết làm cho người thương mình, kẻ biết làm cho người thương mình, tất không có điều kiện nào mà không làm được.

43. Trăm lần nghe không bằng trăm lần thấy.

44. Tôi đã tạo hạnh phúc cho tôi bằng cách chê sự ham muốn hơn là làm thỏa mãn.

45. Người sống nhiều không phải là người nhiều tuổi nhất, mà chính là người đã từng trải nhiều nhất.

46. Kẻ nào chỉ hy vọng vận may sẽ đi đến thất vọng. Làm việc là cội rễ của mọi đắc thắng.

47. Đẹp không do thân đẹp, mà do việc làm đẹp.

48. Người đáng thương nhất là người cô độc.

49. Hãy cố học suy nghĩ cho chín chắn, đó là nguyên tắc của chân lý.

50. Một trái tim không lý tưởng là một bầu trời không tinh tú.

51. Ỷ lại sức người ắt không khỏi vất vả thất bại chua cay.

52. Sự nương cậy mạnh mẽ và chắc chắn hơn hết là nương cậy nơi sức mình.

53. Ta biết có thân mạng mà quên bổn phận cũng như ta biết cái sống mà không biết giá trị của cái sống.

54. Ta phải phòng thủ sức phản động của hành vi, thì chẳng bao giờ rầu rĩ.

55. Muốn tránh sự khổ não phiền phức, trước hết, phải trừ diệt sự ham muốn bất chánh và lòng dục vọng lằng nhằng.

56. Tính tình cẩn thận, cư xử đằm thắm làm việc gì cũng nên.

57. Với kẻ thấp hèn chẳng nên nói chuyện cao xa.

58. Ta nên sợ người ơn, chẳng nên sợ kẻ thù.

59. Quý hơn hết là gần với người nhân, hạ tiện hơn hết là gần với người bất nghĩa.

60. Làm mất tự do của người là không biết giới hạn tự do của mình.

61. Ta trung tín với ta, là ta đã được cây thước đo lòng người.

62. Xem tay xem tướng mà làm gì, mạng vận ở nơi tâm ta, ta có thể thay đổi được mà.

63. Lòng nhân ái phải chan hòa vào mỗi việc làm.

64. Hoàn cảnh đổi mà lương tâm không đổi, mới thật là quân tử.

65. Mê say việc nghĩa bao nhiêu là hô hấp cái không khí ngọt ngào phúc đức bấy nhiêu.

66. Nên thương hại kẻ tiểu tâm, vì họ mờ ám chưa rõ kiếp phù sinh.

67. Cái thói nhỏ mọn thật là khổ cho mình.

68. Có công phu mới mong kết quả, có làm lành mới mong hạnh phúc.

69. Cái chí cương quyết, nhẫn nại và sự cần mẫn nó đem lại cho ta nhiều kết quả tốt đẹp.

70. Việc có thể giúp được mà không giúp, ấy là ngưng bước đường nghĩa hiệp của ta, cũng tự làm lùi sự tiến hóa.

71. Tâm được mát mẻ thơ thới hoan lạc và sáng suốt là bởi hấp thụ được cái không khí ký vãng của Thánh nhân và Hiền triết.

72. Tâm phải trầm tĩnh để xét lý trong thiên hạ.

73. Tự xét mình mà thấy tất cả chuyện đều trong sạch và thành thật thì không có điều gì sung sướng cho bằng.

74. Sự lặng lẽ cô độc là nơi nương tựa tự nhiên của những tâm hồn cao thượng.

75. Càng khiêm nhượng thì người đời càng quí, càng khoe khoang thì thiên hạ càng oán ghét.

76. Nuôi con không dạy lỗi mẹ cha.

77. Không gì đẹp hơn sự thật.

78. Không gì thu phục lòng người bằng sự thật.

79. Không có cái gì vĩ đại mà thành công, nếu không cố gắng.

80. Niết-bàn tức là hư không. Hư không tức là không còn thiện hay ác.

81. Không có sự dốt nát nào nhục nhã cho bằng tin tưởng mình hiểu những gì mình chưa hiểu.

82. Người ta ai mà không có lỗi, mà tự sửa được lỗi mới là điều hay.

83. Biết hay mà không tin gọi là dở, biết dở mà không chừa gọi là ngu.

84. Người chê ta phải là thầy ta, người khen ta mà khen ta phải là bạn ta, người nịnh hót là kẻ hại ta.

85. Câu nói như tên không nên bắn bậy, đã lọt vào tai ai thì không thể nói chuyện rút ra được.

86. Người quân tử không hành động mà người ta cũng kính, không nói mà người ta cũng tin.

87. Chỉ trích để xây dựng cho nhau là thái độ của người quân tử. Trái lại chỉ trích để tìm cách trả thù là hành động của kẻ tiểu nhân.

88. Từ chối lời khen tức là được khen hai lần.

89. Nghe nhiều thêm khôn ngoan, nói nhiều hối hận nhiều.

90. Chẳng có sự bí mật nào mà không được phơi ra ánh sáng.

91. Nếu mong rằng người khác phải giữ bí mật cho mình, trước tiên mình phải tự giữ lấy.

92. Nếu thi ân thì đừng nhớ nó, nếu được thụ ân thì đừng quên nó.

93. Chẳng có ai bị người khác lừa dối bằng chính mình lừa mình.

94. Tự nhận lỗi là việc đưa đến sự vô tội.

95. Hãy suy nghĩ những điều mình nói nhưng đừng nói tất cả điều mình nghĩ.

96. Lý luận và phán xét là tính chất của người lãnh đạo.

97. Người ngay thật nói sao làm vậy. Người ngay thật không nói sai sự thật.

98. Người bạn tốt phải cố tránh sân hận.

99. Tín nhiệm là yếu tố nhất của tâm giao.

100. Lấy oán báo oán thì oán thù chồng chất.

101.Khi thấy khó chịu trước lỗi của kẻ khác thì phải xét mình lại và coi có làm như họ vậy không.

102. Khi đàn bà nói với mình, mình hãy mỉm cười mà đừng tin họ.

103. Từ xưa đến nay, không việc ác nào trên đời mà không có đàn bà nhúng tay vào chút ít.

104. Những nguyên tắc của đạo lý là những chân lý tuyệt đối.

105. Đạo lý là nền tảng của xã hội.

106. Tất cả phẩm cách của ta nằm trong tư tưởng. Vậy hãy luyện tập tư tưởng đúng: đó là nguyên tắc của đạo lý.

107. Không phải cái đẹp của người đàn bà hấp dẫn mà chính sự tao nhã của họ.

108. Quyết định sắt đá là khôn ngoan ở trình độ cao nhất.

109. Người nhẫn nại hơn người bạo dạn và kẻ chế ngự trái tim mình có giá trị hơn người chiếm các thành thị.

110. Phải kiên tâm để làm chủ mình và kẻ khác.

111. Những người tầm thường hay tìm những giải pháp kỳ lạ, các bậc siêu nhân hằng luôn luôn hay tìm những giải pháp giản dị nhất.

112. Hành động trong lúc phẫn nộ không khác nào giương buồm ra bể khơi giữa cơn dông tố.

113. Mưu toan hạnh phúc cho nhân loại là một công trình thật cao quí, mà biết đem lại sự vui cho kẻ khác cũng là điều đáng kể.

114. Người mạnh là người giản dị trầm tĩnh.

115. Mọi người đều nói tới quyền lợi, không mấy ai nói tới bổn phận.

116. Bất luận người nào cũng có một cái gì hơn tôi, vì thế luôn luôn tôi có thể học hỏi thêm khi giao thiệp với họ.

117. Đấng trượng phu không bao giờ làm một điều gì để hạ thấp kẻ khác.

118. Muốn điều khiển phải biết người, muốn biết người phải nghe họ nói.

119. Chỉ có đức khiêm nhượng làm cho tăng cái danh vọng người mà thôi.

120. Quân tử không để lời khen quyến rũ, cũng không sợ lời chê bai.

121. Tâm địa bình tĩnh thì tự nhiên khoan khoái, công bình, chánh trực.

122. Người đời thường tiếc cái đã qua, mong cái sắp đến, mà hững hờ sao lãng cái hiện đang có.

123. Người cao quý là người lúc nào cũng có thái độ ung dung, mềm mỏng, thân ái, bình dân, dễ cảm kích, dễ chìu người, nói đến không thấy nhàm, càng thấy càng biết, càng kính phục.

124. Nhân nhượng với người dưới mà vẫn thản nhiên giữ được chân giá trị, tới gần người ấy ta thấy được dễ chịu và vẫn phải gìn giữ.

125. Biết mình thì mới điều khiển mình được.

126. Quân tử hợp quần với mọi người mà không bè đảng.

127. Cuộc đời là trường gây dựng nhân phẩm.

128. Sống ngày nào hay ngày ấy, nhưng mỗi người trong ngày đều phải cố công làm việc.

129. Người quân tử không vì nghèo túng mà trễ nải việc học hành đạo lý.

130. Một lời nói có hiệu năng hơn một câu nói hay.

131. Sáng đến mà còn dụ dự, chưa muốn dậy thì hãy nghĩ: “Ta dậy để làm tròn cái thiên chức của con người”.

132. Kín đáo là bí quyết thành công; phải nghe nhiều nói ít để làm cho có hiệu quả.

133. Kẻ biết người là khôn, kẻ biết mình là sáng.

134. Muốn có an lạc trong tâm thì tìm nó trong hành động.

135. Không có việc hèn cũng không có người hèn, hèn là khi nào làm việc quấy quá bậy bạ.

136. Lúc nào cũng an nhiên, chớ để cho đau khổ lo âu, buồn não chế ngự mình.

137. Ta ít có dịp làm điều đức hạnh lớn lao nhưng giờ ta cũng có thể làm những việc đức hạnh nhỏ nhen được.

138. Tự luyện cho mình thói quen đọc kinh sách là tự tạo cho mình một nơi ẩn náu tránh khỏi hầu hết mọi khổ sở ở đời.

‒ Dứt tác phẩm 27 Phật ngôn (Pl. 2517 ‒ DL. 1974) ‒

Trang Website được thành lập và quản lý bởi các cận sự nam, cận sự nữ trong Phật Giáo. Mục đích nhằm lưu trữ, số hoá kinh sách và tài liệu Phật Giáo Nguyên Thuỷ - Theravāda.

Chi tiết

Thiện ngôn

Từ điển Pali

Tạng Luật

Tạng Kinh

Vi Diệu Pháp

Giảng Pháp

Học Thiền Vipassanā

Lý Thuyết Vipassanā

Soạn / Dịch Giả

Phật Học Căn Bản

Sử Liệu Phật Giáo

Vấn Đáp Phật Pháp

Góc Nhìn

Cổ Ngữ Pāli

Bậc Trưởng Lão

Mục Khác

Đăng Ký Thành Viên

Kinh Tụng

Lớp Phật Pháp

Lời Ngỏ

Góc Sáng Tác