Tích Đức vua Assaka

TÌM HIỂU VÒNG TỬ SINH LUÂN-HỒI (SAṂSĀRAVAṬṬA)
Soạn giả: Tỳ-khưu Hộ-Pháp (Dhammarakkhita Bhikkhu) (Aggamahāpaṇḍita)

Tích Đức-vua Assaka

Đức-Phật đang ngự tại ngôi chùa Jetavana, đề cập đến vị tỳ-khưu khổ tâm vì thương nhớ người vợ cũ, Đức-Phật truyền dạy rằng:

- Này tỳ-khưu! Người vợ cũ ấy không chỉ làm cho con khổ tâm trong kiếp hiện-tại này, mà tiền- kiếp của con cũng đã bị khổ tâm vì tiền-kiếp người vợ cũ ấy.

Đức-Phật thuyết dạy tích Assakajātaka (1) được tóm lược như sau:

Trong thời quá-khứ, Đức-vua Assaka ngự tại kinh-thành Pāṭali trị vì đất nước Kāsi, Đức-vua có Chánh-cung Hoàng-hậu Uparī rất xinh đẹp tuyệt vời, nên được Đức-vua vô cùng sủng ái.

Chánh-cung Hoàng-hậu Uparī băng hà (chết) khiến cho Đức-vua Assaka vô cùng khổ tâm sầu não, bởi vì quá thương tiếc Bà, Đức-vua đem thi thể của Bà ngâm trong hòm đặt dưới long sàng, nằm khóc than kể lể, không ăn, Mẫu hậu, Thái- thượng-hoàng, hoàng gia, các quan, bà-la-môn, ... đến tâu rằng:

- Muôn tâu Bệ-hạ, xin đừng khổ tâm sầu não nữa. Bệ-hạ, tất cả các pháp-hữu-vi là vô-thường.

Dù các người thân ấy tâu thế nào cũng không làm cho Đức-vua Assaka tỉnh ngộ được. Đức- vua vẫn than vãn như vậy đến ngày thứ 7.

Khi ấy, Đức-Bồ-tát đạo-sĩ chứng đắc bát- thiền và ngũ-thông trú tại rừng núi Himavanta, nhập thiền rồi xả thiền xem xét chúng-sinh trong cõi Nam-thiện-bộ-châu với thiên-nhãn-thông thấy rõ, biết rõ Đức-vua Assaka khổ tâm than vãn như vậy, nên Đức-Bồ-tát đạo-sĩ nghĩ rằng:

Ta là nơi nương nhờ của Đức-vua Assaka.

Đức-Bồ-tát đạo-sĩ dùng thần-thông bay trên hư không đáp xuống vườn thượng uyển của Đức-vua, ngồi trên tảng đá như pho tượng. Khi ấy, cậu trẻ bà-la-môn trong kinh-thành đi du ngoạn vườn thượng uyển, nhìn thấy Đức-Bồ-tát đạo-sĩ, đến đảnh lễ Đức-Bồ-tát, rồi ngồi một nơi hợp lẽ. Đức-Bồ-tát đạo-sĩ bèn truyền hỏi cậu trẻ bà-la-môn rằng:

- Này cậu trẻ! Đức-vua là đấng minh quân phải không?

- Kính bạch Ngài đạo-sĩ, Đức-vua là đấng minh quân. Nhưng mà Chánh-cung Hoàng-hậu của Đức-vua giá băng (chết), Đức-vua đem thi thể của Bà ngâm trong hòm đặt dưới long sàng, nằm khóc than kể lể, không ăn đến hôm nay là ngày thứ 7. Kính xin Ngài có tâm đại bi cứu giúp Đức-vua thoát khỏi nỗi khổ tâm sầu não này. Bạch Ngài.

Nghe cậu trẻ bà-la-môn bạch như vậy, Đức- Bồ-tát đạo-sĩ truyền bảo rằng:

- Này cậu trẻ! Bần đạo không quen biết Đức- vua Assaka. Nếu Đức-vua ngự đến đây hỏi bần đạo, thì bần đạo sẽ tâu với Đức-vua biết nơi sinh của Chánh-cung Hoàng-hậu Uparī, và khiến cho Bà hầu chuyện với Đức-vua nữa.

Nghe Đức-Bồ-tát đạo-sĩ nói như vậy, cậu trẻ bạch rằng:

- Kính bạch Ngài đạo-sĩ, nếu như vậy thì con kính thỉnh Ngài đạo-sĩ ở tại nơi này, cho đến khi con thỉnh Đức-vua ngự đi đến gặp Ngài.

Đức-Bồ-tát đạo-sĩ hứa, cậu trẻ bà-la-môn đi đến diện kiến Đức-vua Assaka, tâu rõ những điều mà Đức-Bồ-tát đạo-sĩ có thiên-nhãn-thông thấy rõ, biết rõ sự-thật như vậy, rồi tâu với Đức- vua rằng:

- Muôn tâu Bệ-hạ, kẻ tiện dân xin kính thỉnh Bệ-hạ ngự đi đến gặp Ngài đạo-sĩ để Bệ-hạ nghe và thấy rõ về Chánh-cung Hoàng-hậu Uparī.

Nghe cậu trẻ bà-la-môn tâu như vậy, Đức-vua vô cùng hoan hỷ vì sẽ gặp lại kiếp sau của Chánh-cung Hoàng-hậu Uparī, nên Đức-vua lên long xa ngự đi đến vườn thượng uyển, đảnh lễ Đức-Bồ-tát đạo-sĩ, rồi ngồi một nơi hợp lẽ, rồi truyền hỏi Ngài đạo-sĩ rằng:

- Kính thưa Ngài đạo-sĩ, nghe nói Ngài biết chỗ sinh của Chánh-cung Hoàng-hậu của Trẫm có thật vậy không?

Đức-Bồ-tát đạo-sĩ tâu rằng:

- Tâu Đại-vương, có thật vậy. Đại-vương.

- Kính thưa Ngài đạo-sĩ, Chánh-cung Hoàng- hậu của Trẫm sinh ở chỗ nào vậy?

- Tâu Đại-vương, Chánh-cung Hoàng-hậu say mê trong sắc đẹp tuyệt vời của mình, ỷ lại vào Đức-vua sủng ái, quá dể duôi không tạo mọi phước-thiện, nên sau khi Bà chết, ác-nghiệp cho quả tái-sinh kiếp sau làm con dòi trong đống phân bò trong vườn thượng uyển này (imasmiṃ yeva gomayapāṇakayoniyaṃ nibbattā).

Nghe Đức-Bồ-tát đạo-sĩ tâu như vậy, Đức-vua liền truyền bảo rằng:

- Kính thưa Ngài đạo-sĩ, Trẫm không thể tin là sự-thật được!

Đức-Bồ-tát đạo-sĩ tâu và Đức-vua rằng:

- Tâu Đại-vương, nếu như vậy thì bần đạo sẽ gọi con dòi ấy đến, rồi nó nói tiếng người cho Đại-vương rõ.

- Kính thưa Ngài đạo-sĩ, tốt lắm! Xin Ngài gọi Uparīdevī đến đây nói cho Trẫm nghe.

Đức-Bồ-tát đạo-sĩ sử dụng oai lực của mình, khiến cho hai con dòi đực và dòi cái bò ra từ đống phân bò đến chầu Đức-vua Assaka.

Đức-Bồ-tát đạo-sĩ tâu với Đức-vua rằng:

- Tâu Đại-vương, Uparīdevī đã từ giã Đức-vua rồi, nay kiếp hiện-tại là con dòi cái phân bò theo sau con dòi đực phân bò. Kính xin Đại- vương nhìn xem hai con dòi ấy.

Đức-vua Assaka thưa với Ngài đạo-sĩ rằng:

- Kính thưa Ngài đạo-sĩ, Trẫm không thể tin rằng: Con dòi sinh trong đống phân bò là Uparīdevī của Trẫm.

Đức-Bồ-tát đạo-sĩ tâu rằng:

- Tâu Đại-vương, bần đạo truyền bảo con dòi ấy nói tiếng người.

- Kính thưa Ngài đạo-sĩ, xin Ngài cho nó nói tiếng người cho Trẫm nghe.

Đức-Bồ-tát đạo-sĩ truyền gọi con dòi cái ấy nói tiếng người do oai lực của Đức-Bồ-tát rằng:

- Này cô Uparī!

Tiền-kiếp của con dòi cái ấy tên là Uparī, nói tiếng người bạch rằng:

- Kính bạch Ngài đạo-sĩ, Ngài gọi con có việc gì. Bạch Ngài.

Đức-Bồ-tát đạo-sĩ truyền hỏi rằng:

- Tiền-kiếp vừa qua của cô là gì?

- Kính bạch Ngài đạo-sĩ, tiền-kiếp vừa qua của con là Chánh-cung Hoàng-hậu của Đức-vua Assaka, tên là Uparī. Bạch Ngài.

- Kiếp hiện-tại này Đức-vua Assaka là người yêu của con hay con dòi đực phân bò là người yêu của con?

- Kính bạch Ngài đạo-sĩ, Đức-vua Assaka là chồng của con trong kiếp trước, trong thời quá- khứ ấy, con với Đức-vua Assaka đi du ngoạn trong vườn thượng uyển này. Nay kiếp hiện-tại của con trở thành kiếp khác rồi, nên Đức-vua Assaka chẳng phải là gì đối với con cả. Nay kiếp hiện-tại này, nếu con có thể giết chết Đức-vua Assaka, thì lấy máu trên cổ của Đức-vua, đem rửa chân của con dòi đực là chồng yêu quý nhất của con mà thôi.

Con dòi cái phân bò ấy đọc 2 câu kệ bằng tiếng người rằng:

- Kính bạch Ngài đạo-sĩ, kiếp trước con với người chồng yêu quý là Đức-vua Assaka đi du ngoạn nơi vườn thượng uyển này.

- Nay kiếp hiện-tại, sự an-lạc và sự khổ cũ kiếp trước bị sự an-lạc và sự khổ mới kiếp hiện-tại che lấp. Vì vậy, con dòi đực phân bò là người chồng yêu quý hơn Đức-vua Assaka gấp trăm, gấp ngàn vạn lần.

Đức-vua Assaka nghe rõ cuộc đàm thoại giữa Đức-Bồ-tát đạo-sĩ với con dòi cái phân bò, và hai câu kệ, nên phát sinh sân tâm ghét bỏ Chánh-cung Hoàng-hậu Uparī. Tại nơi vườn thượng uyển, Đức-vua Assaka truyền lệnh đem thi thể của bà Uparīdevī ra ngoài cung điện, rồi thiêu đốt ngay.

Đức-vua Assaka đã tỉnh ngộ, thành kính đảnh lễ Đức-Bồ-tát đạo-sĩ, kính thỉnh Ngài cùng đi vào cung điện, Đức-Bồ-tát đạo-sĩ thuyết-pháp tế độ Đức-vua Assaka không còn sầu não nữa, khuyên dạy Đức-vua trị vì đất nước Kāsi bằng 10 pháp của Đức-vua, để cho thần dân thiên hạ được an lành thịnh vượng.

Sau khi thuyết-pháp tế độ Đức-vua Assaka xong, Đức-Bồ-tát đạo-sĩ bay trở về rừng núi Himavanta.

Sau khi thuyết giảng tích Assakajātaka xong, Đức-Phật thuyết về tứ Thánh-đế tế độ vị tỳ-khưu khổ tâm vì thương nhớ người vợ cũ, trở thành bậc Thánh Nhập-lưu.

Tích Assakajātaka liên quan đến kiếp hiện-tại

Trong tích Assakajātaka này, Đức-Bồ-tát đạo- sĩ là tiền-kiếp của Đức-Phật Gotama trong thời quá-khứ. Đến khi Đức-Phật Gotama xuất hiện trên thế gian, hậu-kiếp các nhân vật trong tích Assaka- jātaka ấy liên quan đến kiếp hiện-tại như sau:

- Chánh-cung Hoàng-hậu Uparī, nay kiếp hiện-tại là vợ cũ của vị tỳ-khưu khổ tâm.

- Đức-vua Assaka, nay kiếp hiện-tại là vị tỳ- khưu khổ tâm vì thương nhớ vợ cũ.

- Cậu trẻ bà-la-môn, nay kiếp hiện-tại là Ngài Đại-Trưởng-lão Sāriputta.

- Đức-Bồ-tát đạo-sĩ, nay kiếp hiện-tại là Đức-Phật Gotama.

-oo0oo-

(1) Bộ Chú-giải Jātaka, Dukanipāta, tích Assakajātaka.

Trang Website được thành lập và quản lý bởi các cận sự nam, cận sự nữ trong Phật Giáo. Mục đích nhằm lưu trữ, số hoá kinh sách và tài liệu Phật Giáo Nguyên Thuỷ - Theravāda.

Chi tiết

Tích Đức vua Assaka

Từ điển Pali

Tạng Luật

Tạng Kinh

Vi Diệu Pháp

Giảng Pháp

Học Thiền Vipassanā

Lý Thuyết Vipassanā

Soạn / Dịch Giả

Phật Học Căn Bản

Sử Liệu Phật Giáo

Vấn Đáp Phật Pháp

Góc Nhìn

Cổ Ngữ Pāli

Bậc Trưởng Lão

Mục Khác

Đăng Ký Thành Viên

Kinh Tụng

Lớp Phật Pháp

Lời Ngỏ

Góc Sáng Tác